တီထြင္မႉ

တီထြင္မႉ

  ျမန္မာအကၡရာမ်ားႏွင္႕ ဂဏန္းမ်ားပါသည္႕ ျမန္မာ႕ပထမဆံုးနာရီမွာ ျမန္မာ႕ပထမဆံုးခရစ္ယာန္  ဂိုဏ္းခဳပ္ဆရာေတာ္ျဖစ္ ခဲ႕သူ ဆရာေတာ္ ပီယို-ဂါလီဇီယာမွ မြန္ဘုရင္သမိန္ေထာထံ (၁၇၄၃) ခုႏွစ္က  ဆက္သခဲ႕ေသာ တိုင္ကပ္နာရီႀကီးျဖစ္ပါ တယ္။ယင္းနာရီႀကီးအား ေရာမျမိဳ႕မွာ ျပဳလုပ္ခဲ႕ပါတယ္။

  ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေရျမဳပ္ဗံုးကုိ ပထမဆံုးတီထြင္ခဲ႕သူမွာ  ကေနာက္မင္းသားၾကီးျဖစ္ၿပီး ေအာင္ပင္လယ္ကန္တြင္ သကၠရာဇ္  (၁၂၄၀) ျပည္႕ႏွစ္က ေအာင္ျမင္စြာစမ္းသပ္ႏိုင္ခဲ႕ပါတယ္။

  ျမန္မာအကၡရာျဖင္႕ ေၾကးနန္းရိုက္နည္းကုိ ေယာမင္းႀကီး ဦးဖိုးလႈိင္က တီထြင္ခဲ႕တာပါ။

  ျမန္မာဘာသာျဖင္႕ပထမဆံုးပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ေသာစာအုပ္မွာ
(Alphabetum  Barmanum) ျမန္မာသင္ပုန္းႀကီး ျဖစ္ၿပီး၊ (၁၇၇၆) ခုွစ္တြင္ အီတလီႏိုင္ငံ၊ ေရာမၿမိဳ႕ရွိ ဘရင္ဂ်ီသာသနာျပဳ  ပံုႏွိပ္တိုက္တြင္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ပါတယ္။ ပုပ္ရဟန္းမင္း ႀကီး (Pole Pius 6) ကုိအမူးျပဳထုတ္ေ၀ခဲ႔ျခင္းျဖ စ္ၿပီး၊ စာမ်က္ႏွာ(၁၁၅) မ်က္ႏွာ ပါ၀င္ပါတယ္။

  ျမန္မာ႕ပထမဆံုးခဲစာလံုးမ်ားကုိ ဘိုးေတာ္ဘုရားမင္း လက္ထက္ (၁၇၄၀) ျပည္႕ႏွစ္တြင္  သံလ်င္ၿမိဳ႕သို႕ ေရာက္ရွိလာေသာ ဘုရင္ဂ်ီဘုန္းေတာ္ႀကီး မက္ေကာ-ကာပါးနီး က  အီတလီႏိုင္ငံ၊ ေရာမၿမိဳ႕သို႕ ျပန္အေရာက္တြင္ တီထြင္ျပဳလုပ္ခဲ႕ျခင္းျဖစ္ပါတယ္

  ျမန္မာ႕ပထမဆံုးဒဂၤါးျပားမ်ားကုိ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္၊ (၁၈၆၅) ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ(၁၁) ရက္ေန႕တြင္  သြန္းလုပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ ပါတယ္။

     ျမန္မာလူမ်ိဳးထဲမွ ေလာ႕ဂရစ္သမ္ (Logarithm) ေခၚ ဂဏန္းတြက္ပံုကုိ ပထမဆံုးတက္ေျမာက္အသံုးျပဳခဲ ႕သူမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရား ၏ သားေတာ္ မကၡရာမင္းသားျဖစ္ပါတယ္။

  ျမန္မာ႕ပထမဆံုးအဂၤလိပ္-ျမန္မာအဘိဓာန္ကုိ ဘိုးေတာ္ဘုရား(ဗဒံုမင္း) ၏သားေတာ္  မကၡရာမင္းသားက ျပဳစုၿပီး (၁၈၄၁) ခုႏွစ္တြင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၊ ကာလကတၱား (Calcutta) ၿမိဳ႕၌  ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႕ပါတယ္။

  ျမန္မာလူမ်ိဳးထဲမွ အဂၤလိပ္စြယ္စံုက်မ္းကုိ ျမန္မာဘာသာသို႕ ပထမဆံုးဘာသာျန္ဆိုခဲ႕သူမွာ  ဘိုးေတာ္ဘုရား၏သားေတာ္ မကၡရာမင္းသားျဖစ္ၿပီး (ရီးစ္-စြယ္စံုက်မ္း) (Ree's Encyclopedia)  ကုိ ျမန္မာဘာသာသို႕ ျပန္ဆိုခဲ႕ပါတယ္။

  ျမန္မာႏိုင္ံသို႕ ပထမဆံုးေရာက္ရွိလာေသာကင္မရာမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ (၁၇၉၇)ခုႏွစ္၊ မတ္လ  (၂၁) ရက္ေန႕က အေရွ႕အႏိၵယမွ (Captain Hiram Cox) ယူေဆာင္လာေသာ (Camear  obscura) ေခၚ ေသတၱာကင္မရာျဖစ္ပါတယ္။

  ျမန္မာ႕ပထမဆံုး ျမန္မာ-အဂ္လိပ္အဘိဓာန္ကုိ (ေဒါက္တာအဒိုနီရမ္-ဂ်ပ္ဆင္) (Dr Adoniram  Judson) ေခၚ ဆရာယုဒ သန္ (Saya Judson) က (၁၈၄၈) ခုႏွစ္တြင္ျပဳစုခဲ႕ပါတယ္။

  ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ပထမဆံုးမီးသတ္စက္မွာ အိႏိၵယႏိုင္ငံရွိ အဂၤလိပ္အစိုးရက ျမန္မာႏိုင္ငံမွ  အိမ္ေရွ႕မင္းသားတစ္ပါးအား လက္ေဆာင္ဆက္သခဲ႕ေသာ မီးသတ္စက္ျဖစ္ၿပီး  (၁၈၁၀) ျပည္႕ႏွစ္တြင္စတင္အသံုးျပဳခဲ႕ပါတယ္။

  (အခ်က္အလက္ေတြစုေဆာင္းေပးတဲ႔ကိုမင္းကိုကိုကိုအထူးေက်းဇူးတင္ရွိပါေၾကာင္း)