ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါး၏ေထရုပၸတၱိ

ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါး သိုက္ဝင္ သွ်င္အုန္းညိဳသည္ သွ်င္မဟာသီလဝံသ၏ တပည့္ျဖစ္၍ ကဗ်ာက်မ္း အေစာင္ေစာင္တို႔ကို မျပဳစုခဲ့ေသာ္လည္း ဂါထာ ၆၀-ပ်ိဳ႕ တစ္ေစာင္တည္းျဖင့္ပင္ ေက်ာ္ေစာထင္ရွားသည္။ ဤပ်ိဳ႕ကို ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ လက္ထက္ေရးသည္။ သကၠရာဇ္ ၈၇၉-ခုႏွစ္တြင္ က်မ္းၿပီးသည္။ ထိုပ်ိဳ႕သည္ ဗုဒၶဝင္ အ႒ကထာႏွင့္ အပဒါန္ အ႒ကထာလာဂါထာ ၆၃-ပုဒ္ကို ျမန္မာကဗ်ာ အလကၤာဆင္၍ ေရးဖြဲ႔ခဲ့သည္။ ဗုဒၶဝင္ အ႒ကထာအလိုဂါထာ ၆၄၊ အပဒါန္ အ႒ကထာအလို ၆၃-ပုဒ္ရွိေသာ္လည္း အနည္းငယ္ပိုသည္ကို ပမာဏမျပဳဘဲ ဂါထာ ၆၀ ဟုလည္း ေခၚေဝၚသံုးစြဲ ၾကသည္။

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၀၀-ျပည့္ႏွစ္ အင္း၀ေခတ္ မိုးညႇင္းမင္းတရားလက္ထက္ေရာက္လွ်င္ ေတာင္တြင္းႀကီးျမိဳ႔မွ တေဘာင္တစ္ခု ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ အဆိုပါတေဘာင္မွာ "ဘုရားရွစ္ေသာင္း၊ ေလးေထာင္ေဆာင္း၍၊ ကိန္းေအာင္းစံရန္၊ ဓမၼခန္သည္၊ သံေတာင္ျဖိဳးျမင့္၊ စြင့္လိမ့္ေလ။ အကိုက္ေလးေဖာ္၊ ေျမမွေပၚေသာ္၊ ရွင္ေက်ာ္ေလးဦး၊ ခူးလိမ့္ေလ။ ခူးလည္းခူးလတံ႔၊ ကူးလည္းကူးလတံ႔၊ ျမဴးလည္းျမဴးလတံ႔ "လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
တေဘာင္စကားအရ "အကိုက္ေလးေဖာ္" ဆိုသည္မွာ ေပပင္အစို႔ အကိုက္ေလးစို႔ ဟုဆိုလိုျခင္းျဖစ္ၿပီး ေပဆိုသည္မွာ စာေပကို ဆိုလိုသည့္အတြက္ စာေပက်မ္းဂန္တတ္ကၽြမ္းေသာ ရွင္သာမေဏပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္ ေလးပါး ေပၚမည့္အေၾကာင္း ငွက္ပစ္ေတာင္ ဆရာေတာ္မွအတိတ္နိမိတ္ ေကာက္သည္။
မၾကာမီ ထိုႏွစ္တြင္ပင္ ေတာင္တြင္းႀကီးျမိဳ႔ ေျမာက္ဘက္၊ ျမိဳ႔လုလင္ရြာ၊ သတိုးထမ္းရြာ၊ မက်ည္းေယာင္ရြာ တို႔မွာ ေပစို႔ႀကီး ေလးစို႔ ေျမႀကီးထဲက ေပၚထြက္လာ၍ ျမိဳ႔သူျမိဳ႔သားမ်ားက "ေပေလးပင္၊ သွ်င္ေလးပါး" ေပၚေတာ့မည္ဟုဆိုျပီး ၀မ္းသာအားရ ျဖစ္ၾကသည္။ ထိုနိမိတ္ အတိုင္း ၈၁၅-ခုႏွစ္အေရာက္တြင္

• ျမိဳ႔လုလင္ရြာမွ ေမာင္ဥကၠာ (သွ်င္ဥတၱမေက်ာ္)
• ေမာင္ညိဳ (သွ်င္မဟာသီလဝံသ)
• သတိုးထမ္းရြာမွ သွ်င္အုန္းညိဳ ႏွင့္
• မက်ည္းေယာင္ရြာမွ သွ်င္ေခမာ

ဟူ၍ ပုဂၢိဳလ္ေလးပါး ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါသည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္ေလးပါးကို ေပေလးပင္၊ သွ်င္ေလးပါး ဟုေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။
ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါး-ဆိုသည့္ စကားသည္ ကိုလိုနီေခတ္ဦးပိုင္းမွ ေတြ႔ရေသာ စကားျဖစ္သည္ဟု ဆို၏။ ေရွးက စာေတြထဲတြင္ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အတၳဳပၸတၱိကို ေဖာ္ျပရာမွာ ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါးအေၾကာင္း မပါပါ။ ထင္ထင္ရွားရွား စေတြ႔ရသည္မွာ ၁၉၁၁-ခုႏွစ္၊ ဦးေအာင္ဆိုသူ ျမန္မာပညာရွိႀကီး ေရးသားေသာ သွ်င္ဥတၱမေက်ာ္ႏွင့္ ခုံေတာ္ေမာင္က်ဘမ္း စကားစစ္ထိုးခန္း-ဆိုေသာ က၀ိေသနဂၤဗ်ဴဟာက်မ္းမွာ ျဖစ္ပါသည္။

ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါး

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၀၀-ျပည့္ႏွစ္ အင္း၀ေခတ္ မိုးညႇင္းမင္းတရားလက္ထက္ေရာက္လွ်င္ ေတာင္တြင္းႀကီးျမိဳ႔မွ တေဘာင္တစ္ခု ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ အဆိုပါတေဘာင္မွာ "ဘုရားရွစ္ေသာင္း၊ ေလးေထာင္ေဆာင္း၍၊ ကိန္းေအာင္းစံရန္၊ ဓမၼခန္သည္၊ သံေတာင္ျဖိဳးျမင့္၊ စြင့္လိမ့္ေလ။ အကိုက္ေလးေဖာ္၊ ေျမမွေပၚေသာ္၊ ရွင္ေက်ာ္ေလးဦး၊ ခူးလိမ့္ေလ။ ခူးလည္းခူးလတံ႔၊ ကူးလည္းကူးလတံ႔၊ ျမဴးလည္းျမဴးလတံ႔ "လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

တေဘာင္စကားအရ "အကိုက္ေလးေဖာ္" ဆိုသည္မွာ ေပပင္အစို႔ အကိုက္ေလးစို႔ ဟုဆိုလိုျခင္းျဖစ္ၿပီး ေပဆိုသည္မွာ စာေပကို ဆိုလိုသည့္အတြက္ စာေပက်မ္းဂန္တတ္ကၽြမ္းေသာ ရွင္သာမေဏပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္ ေလးပါး ေပၚမည့္အေၾကာင္း ငွက္ပစ္ေတာင္ ဆရာေတာ္မွအတိတ္နိမိတ္ ေကာက္သည္။

မၾကာမီ ထိုႏွစ္တြင္ပင္ ေတာင္တြင္းႀကီးျမိဳ႔ ေျမာက္ဘက္၊ ျမိဳ႔လုလင္ရြာ၊ သတိုးထမ္းရြာ၊ မက်ည္းေယာင္ရြာ တို႔မွာ ေပစို႔ႀကီး ေလးစို႔ ေျမႀကီးထဲက ေပၚထြက္လာ၍ ျမိဳ႔သူျမိဳ႔သားမ်ားက "ေပေလးပင္၊ သွ်င္ေလးပါး" ေပၚေတာ့မည္ဟုဆိုျပီး ၀မ္းသာအားရ ျဖစ္ၾကသည္။ ထိုနိမိတ္ အတိုင္း ၈၁၅-ခုႏွစ္အေရာက္တြင္

• ျမိဳ႔လုလင္ရြာမွ ေမာင္ဥကၠာ (သွ်င္ဥတၱမေက်ာ္)
• ေမာင္ညိဳ (သွ်င္မဟာသီလဝံသ)
• သတိုးထမ္းရြာမွ သွ်င္အုန္းညိဳ ႏွင့္
• မက်ည္းေယာင္ရြာမွ သွ်င္ေခမာ

ဟူ၍ ပုဂၢိဳလ္ေလးပါး ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါသည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္ေလးပါးကို ေပေလးပင္၊ သွ်င္ေလးပါး ဟုေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။
ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါး-ဆိုသည့္ စကားသည္ ကိုလိုနီေခတ္ဦးပိုင္းမွ ေတြ႔ရေသာ စကားျဖစ္သည္ဟု ဆို၏။ ေရွးက စာေတြထဲတြင္ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အတၳဳပၸတၱိကို ေဖာ္ျပရာမွာ ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါးအေၾကာင္း မပါပါ။ ထင္ထင္ရွားရွား စေတြ႔ရသည္မွာ ၁၉၁၁-ခုႏွစ္၊ ဦးေအာင္ဆိုသူ ျမန္မာပညာရွိႀကီး ေရးသားေသာ သွ်င္ဥတၱမေက်ာ္ႏွင့္ ခုံေတာ္ေမာင္က်ဘမ္း စကားစစ္ထိုးခန္း-ဆိုေသာ က၀ိေသနဂၤဗ်ဴဟာက်မ္းမွာ ျဖစ္ပါသည္။

သ်ွင္ဥတၱမေက်ာ္

သ်ွင္ဥတၱမေက်ာ္သည္ ရဟန္းစာဆိုျဖစ္၍ အင္း၀ေခတ္၌ ထြန္းကားသည္။ ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါးတြင္ တပါးအပါအ၀င္ ျဖစ္သည္။ သွ်င္ဥတၱမေက်ာ္သည္ သွ်င္မဟာသီလ၀ံသ၊ သွ်င္မဟာရ႒သာရ စသူတို႔ႏွင့္ တေခတ္တည္း ထြန္းကားသည္။ သွ်ွင္မဟာသီလ၀ံသႏွင့္ ေက်ာင္းေနဖက္ သူငယ္ခ်င္းပင္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးသည္။ သို႔ရာတြင္ သွ်င္မဟာသီလ၀ံသ၊ သွ်ွင္မဟာရ႒သာရတို႔ကဲ့သို႔ မင္းေနျပည္၀ယ္ သီတင္းသံုးျခင္း မျပဳခဲ့။ မင္းဆရာ မလုပ္ခဲ့။ ဆရာေတာ္ကို အင္း၀ဘုရင္ ဒုတိယမင္းေခါင္ႏွင့္ သားေတာ္ ေရႊနန္းေၾကာ့ ရွင္ဘုရင္ နရပတိတို႔က မင္းေနျပည္ေတာ္မွာပင္ သီတင္းသံုးလ်က္ မင္းဆရာလုပ္ရန္ အႀကိမ္ႀကိမ္ေတာင္းပန္ ေလွ်ာက္ထားဖူးသည္။ ဆရာေတာ္သည္ လက္မခံခဲ့။

လူအမ်ားစုႏွင့္ အလွမ္းေ၀းရာ ျဖစ္သည့္ ေတာေတာင္အရပ္ေဒသ၌ တကု္ိယ္တည္း လွည့္လည္သီတင္းသံုး ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ၀ါးေက်ာင္းငယ္၌ သီတင္းသံုးလ်က္ တရားအားထုတ္ခဲ့ျခင္း၊ ကဗ်ာဖြဲ႔ဆိုျခင္း တို႔ကို ျပဳခဲ့ေလသည္။


ဆရာေတာ္ ေရးဖြဲ႔ခဲ့ေသာ စာတို႔အနက္ ေႏွာင္းသူတို႔ အခို္င္အမာ ရွာေဖြေတြ႔ရွိသမွ်မွာ ေတာလား ၉-ပုဒ္သာ ရွိသည္။ ေႏွာင္းသူတို႔ ရွာေဖြမေတြ႔ရွိဘဲ တိမ္ျမဳပ္ေနေသာ ဆရာေတာ္၏ စာမ်ား ရွိလိမ့္ဦးမည္ဟု ပညာရွင္အခ်ိဳ႔က ခန္႔မွန္းၾကသည္။ မည္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစ ထိုေတာလား ၉-ပုဒ္ျဖင့္ပင္ ဆရာေတာ္သည္ ျမန္မာစာေပေလာက၌ ထင္ရွားေနေပသည္။ ဆရာေတာ္၏ ေတာလား ၉-ပုဒ္ကို ေဒါက္တာဘဟန္က အဂၤလိပ္ဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုခဲ့သည္။


ဆရာေတာ္သည္ ေတာလား ၉-ပုဒ္အနက္ ေနာက္ဆံုးအပိုဒ္တြင္ မိမိ ဘုရားဆုကို ပန္ေၾကာင္းဖြဲ႔ဆိုသည္။ အျခား ၈-ပုဒ္တြင္ကား ဗုဒၶျမတ္စြာ ဘုရားသခင္ ကပၸိလ၀တ္ျပည္ကို ၀င္ေတာ္မူရာတြင္ ေတာေျခစံုတခြင္ကို ျဖတ္သန္းၾကြခ်ီပံု ဖြဲ႔ဆိုသည္။ သို႔ဖြဲ႔ဆိုရာ၌ ဘုရားသခင္အား ေလာကဓာတ္အလံုး ညႊတ္ေပ်ာင္းပူေဇာ္ဟန္ကို ျပဆိုလိုသျဖင့္ ေတာ၊ ေတာင္၊ ေရ၊ ေျမ၊ သစ္ပင္၊ ပန္းမန္ စေသာ သဘာ၀အလွတို႔ကို အသားေပး ဖြဲ႔ဆိုေလသည္။


ဆရာေတာ္သည္ ေတာေတာင္ေဒသတခြင္တြင္ လွည့္လည္သီတင္းသံုးသူျဖစ္ရာ သဘာ၀အလွကို ေကာင္းစြာခံစားသိရွိသူ ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ ကဗ်ာဉာဏ္ခံလည္း ႀကီးမားသူျဖစ္ရာ သဘာ၀အလွကို ဖြဲ႔ဆိုရာ၌ လြန္စြာပို္င္ႏိုင္ ထိမိလွသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပညာရွင္မ်ားက ဆရာေတာ္ကို သဘာ၀ စာဆို-ဟူ၍ပင္ ေခၚေ၀းသမုတ္ၾကသည္။


ဆရာေတာ္သည္ ေကာင္းကင္၌ အေရာင္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပုံသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာင္းေနေသာ တိမ္တို႔၏ တင့္တယ္ဟန္ကို-
တိမ္ညိဳမိလႅာ၊ တိမ္စူကာႏွင့္
တိမ္ျပာေရာယွက္၊ မရန္းဖက္၍
တိမ္သက္တန္႔ေရာင္၊ အ၀ါေပါင္၀ယ္
ေမွာင္ခဲ့တခါ၊ ျပာခဲ့တခ်ိဳ႔
ညိဳခဲ့တလီ၊ ရီခဲ့တဖံု
မႈန္ခဲ့တခ်က္၊ ယုဂန္ထက္က
ေလးဘက္လံုးျခံဳ၊ တိမ္ဂဠဳန္လည္း
နဂါးရံုေၾကြ႕၊ ရန္ခ်င္းေတြ႔ေသာ္
ခိုးေငြ႔လႊတ္ျပိဳင္၊ ဂုဏ္ခ်င္းဆိုင္ခဲ့---


ဟူ၍ ဖြဲ႔ဆိုထားရာ လြန္စြာထိမိပိုင္ႏိုင္လွေပသည္။ ပန္းခ်ီဆရာမ်ားပင္ နည္းမွီ အတုယူခဲ့ရေပသည္။


ဆရာေတာ္သည္ သဘာ၀အလွကို ေရးဖြဲ႔ခဲ့ျငားလည္း လူသားတို႔ကို မပစ္ပယ္ခဲ့။ အထူးသျဖင့္ လယ္သမား၊ ယာသမားမ်ားကို မပစ္ပယ္ခဲ့။ သူ႔ကဗ်ာတြင္ ေတာေတာင္အရပ္ေဒသ၌ သူ႔နည္းတူ မထင္မရွားေနၾကေသာ ေတာင္ေပၚသား၊ ေတာင္ယာသမားမ်ား၏ အမူအရာကို --


၀သန္ကာလ၊ ရာသီစ၀ယ္
ထြန္ခ်မဂၤလာ၊ ေတာင္သူမွာလည္း
ဘာသာဓေလ့၊
ေပ်ာ္ေမြ႔စိုက္ပ်ိဳး၊ ေကာက္ပဲမ်ိဳးကို
အားႀကိဳးလုံ႔လ၊ ဂုဏ္စြမ္းျပလ်က္


စသည္ျဖင့္ ဖြဲ႔ဆိုခဲ့ေပသည္။


သွ်ွင္ဥတၱမေက်ာ္သည္ သကၠရာဇ္ ၈၁၅-ခုႏွစ္၌ ဖြားျမင္၍ သက္ေတာ္ ၈၉-ႏွစ္အရြယ္ သကၠရာဇ္ ၉၀၄-ခုႏွစ္တြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္ဟု ဆိုေလသည္။

ကိုးကား



၀င္းစုထက္
(မဂၤလာေမာင္မယ္ ၂၀၁၁-ခု ဧျပီလ)

သွ်င္မဟာသီလဝံသ

သဒၵါတြင္ သွ်င္မဟာကစၥည္း ၊ ကဗ်ာတြင္ သွ်င္မဟာသီလဝံသတည္းဟု ဥဒါန္းတြင္

လ်က္ ရွိေသာ ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာသီလဝံသ၏ ေမြးဖြားရာေဒသသည္ ယဥ္ၾကည္နက္ဆုံး၊ က်ဳံးလည္းသီတာ၊ လပၾကာႏွင့္၊ သႏၲာအတိ၊ စီ၏ဘိသုိ႔၊ ၿမိဳ႕၏တန္ေဆာင္း၊ ရဲေလာင္းရင္တား၊ တံခါးေလးသြယ္၊ ဖုိင္ဖုိင္က်ယ္ ေသာ ျမန္မာျပည္အလည္ပုိင္း မက်တက် ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕ ေဒသျဖစ္ေပသည္။
ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕ ေျမာက္ဘက္၊ ၿမိဳ႕လုလင္ရြာႀကီး အေရွ႕ပုိင္း၊ ေမာင္းတုိင္ရပ္၌ အဖ ဦးၾကည္၊ အမိ နတ္ထိန္းႀကီး ေဒၚေဒြးတုိ႔မွ သကၠရာဇ္ ၈၁၅-ခုႏွစ္တြင္ ဖြားျမင္ေလသည္။ နံေတာ္ ေသာၾကာသားျဖစ္၍ ငယ္မည္ကုိကား ေမာင္ညိဳ၊ သုိ႔မဟုတ္ ေမာင္ေရႊညဳိဟု ေခၚေလသည္။ ေမာင္ညိဳ ၇-ႏွစ္သား အရြယ္တြင္ မိဘႏွစ္ပါးတုိ႔က ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕ေျမာက္၊ ေတာင္ တြင္းၿမိဳ႕စား သီဟပေတ့ႀကီး ေဆာက္လုပ္ေသာ ရတနာဗိမာန္ေက်ာင္း၌ သီတင္းသုံးေသာ ဆရာ ေတာ္ သွ်င္သီလာစာရာဘိဓဇထံ အပ္ႏွံၾကေလသည္။
ေရွးသူေဟာင္းတုိ႔ အဆုိရွိသည္မွာ ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါးအဝင္အပါ သွ်င္မဟာ သီလဝံသအေလာင္း ေမာင္ညိဳႏွင့္ သွ်င္ဥတၱမေက်ာ္အေလာင္း ေမာင္ဥကၠာတု္ိ႔အား နတ္မွီးလင္း ဆရာေတာ္ထံ အပ္မည္ျပဳရာ ဆရာေတာ္သည္ အိပ္မက္တစ္ခုကုိ ျမင္မက္ခဲ့သည္ဆုိ၏။ ထုိအိပ္မက္မွာ မိမိလက်္ာဘက္ရင္ႏုိ႔ကုိ ေရႊျခေသၤ့စုိ႔လ်က္ လက္ဝဲဘက္ ရင္ႏုိ႔ကုိ ေရႊေက်းစုိ႔သည္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ထုိအိပ္မက္ကုိ ျမင္မက္၍ မၾကာျမင့္မီပင္ ေရႊျခေသၤ့ႏွင့္တူေသာ ေမာင္ညိဳႏွင့္ ေရႊေက်းႏွင့္တူေသာ ေမာင္ဥကၠာတုိ႔ ေက်ာင္းသုိ႔

 ေရာက္လာၾကသည္ဆုိ၏။
ေက်ာင္းသားႏွစ္ေယာက္ ေရာက္ရွိလာၿပီးေနာက္ ¤င္းတုိ႔ အသြင္ကုိ ေလ့လာ၍ ဆရာ ေတာ္သည္ ျခေသၤ့သည္ ေတာသုံးေထာင္ကုိ အစုိးရသည္၊ ေက်းသားသည္ အပလီ ပုိသည္၊ ေမာင္ညိဳသည္ ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ အစုိးအပုိင္ ႏုိင္မည့္သူ ျဖစ္သည္။ ေမာင္ဥကၠာသည္ အပလီႏြဲ႕ ေႏွာင္း စာဆုိေကာင္းမည့္သူ ျဖစ္သည္၊ ဟု ဆင္ျခင္သုံးသပ္မိေလသည္။ သွ်င္မဟာသီလဝံသေလာင္းလွ်ာ ေမာင္ညိဳသည္ ၇-ႏွစ္သားအရြယ္ ေက်ာင္းသားဘဝ မွာပင္ ႐ုတ္ခ်ည္း ကဗ်ာလကၤာမ်ားကုိ စပ္ဆု္ိႏုိင္သည္။ ဥာဏ္ပညာလည္း ထက္ျမက္စူးရွလွသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားတုိ႔ အလယ္တြင္ ထင္ေပၚခဲ့သည္။
ေမာင္ညိဳသည္ မည္သည့္ခုႏွစ္တြင္ သာမေဏျပဳသည္ဟု အမွတ္အသား မေတြ႕ရေပ။ သုိ႔ရာတြင္ သွ်င္ဥတၱမေက်ာ္ကဲ့သုိ႔ တစ္ေက်ာင္းတည္းဝင္၍ တစ္ဆရာတည္း သင္ၾကားခဲ့ၾကေသာ ေၾကာင့္ သွ်င္ဥတၱမေက်ာ္ကဲ့သုိ႔ပင္ ၁၅-ႏွစ္သားအရြယ္၌ သာမေဏျပဳသည္ဟု ယူဆရေပသည္။ ေမာင္ညိဳ၏ သာမေဏဘြဲ႕မွာ သွ်င္သီလဝံသဟူ၍ ျဖစ္သည္။
သွ်င္သီလဝံသသည္ အသက္ ၂ဝ-ျပည့္၍ ရဟန္းဘဝကုိ ယူေတာ္မူလွ်င္ ပိဋကတ္က်မ္း ဂန္ အတန္တန္တုိ႔၌ လိမၼာတတ္ပြန္ေတာ္မူၿပီျဖစ္၏။ စာဆုိဗီဇ ဝါသနာေတာ္အရ ျမန္မာမႈ ကဗ်ာလကၤာတုိ႔၌ ရင့္က်က္ေတာ္မူဘိ၏။ သုိ႔အေလ်ာက္ သွ်င္သီလဝံသသည္ ေရွးဦးစြာေသာ ပ်ိဳ႕လကၤာအဖြဲ႕က်မ္းျဖစ္သည့္ ေဗာဓိမ႑ိဳင္၊ ခန္းဝါပုိင္က၊ အစခ်ီ ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႕ကုိ ေရးသား စပ္ဆုိေလသည္။ ယင္းပ်ိဳ႕ကုိ ေရးသားစပ္ဆုိေတာ္မူရာ သကၠရာဇ္ ၈၅၃-ခု၊ သက္ေတာ္ ၃၈-ႏွစ္ တြင္ ၿပီးစီးခဲ့သည္။ ဤသည္ကုိ ရည္၍-
"ဘုရားျမတ္မြန္၊ နိဗၺာန္ျပည္ေခါင္၊ လြန္ၿပီးေနာင္မွ၊ ႏွစ္ေထာင္သုံးဆယ္၊ ငါးႏွစ္ဝယ္၌၊" ဟူ၍ စပ္ဆုိထားခဲ့ေပသည္။ ဤပ်ိဳ႕ကုိ ေရးစပ္လုိက္သျဖင့္ သွ်င္သီလဝံသ၏ က်မ္းတတ္တစ္ဆူ ကဗ်ာ့ဝိဒူဟူေသာ ဂုဏ္ရနံ႔သည္ ေတာင္တြင္းေရႊျပည္၌ ထုံပ်ံ႕ခဲ့ေလသည္။
သွ်င္သီလဝံသ အရွင္ျမတ္သည္ ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႕ကုိ ေရးစပ္ေတာ္မူၿပီးသည့္ေနာက္ စိတ္တြင္း၌ ေတာင့္တမႈ တစ္ခုျဖစ္ေပၚလာ၏။ ထုိေတာင့္တမႈကား ထိပ္တန္းပညာရွင္တုိ႔ ကိန္း ေအာင္းရာ၊ စာသံေပသံတုိ႔ျဖင့္ ဖုံးလႊမ္းရာ ေနျပည္ေတာ္ ေရႊအင္းဝသုိ႔ သြား၍ စာဝါခံလုိစိတ္မ်ား ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႕ကုိ စပ္ဆုိၿပီးေနာက္ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္မွ် အၾကာတြင္ သကၠရာဇ္ ၈၅၄-ခု၊ တပုိ႔တြဲလမွစ၍ အင္းဝေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ၾ<ြကရန္ အခြင့္ကုိ ေမွ်ာ္လင့္ေနခဲ့၏။ ဤသည္ကုိ ရည္၍ ေတာင္တြင္းလာပ်ိဳ႕၌-
သဘင္ေဆာင္ၿပီး၊ ရာသီနီး၍၊ ေဆာင္းၿမီးအလယ္၊ သဝယ္ခႏွင့္၊ မာဃဆင့္၍၊ ခါ သင့္ကုန္ကြၽမ္း၊ အာသာျ>ြပမ္း၍၊ သာရႊမ္းသႏွင့္၊ နေယပင့္သည္၊ ၊ သႏွင့္ ဧကုိ နာႏွင့္ဆုိ။ ဟူ၍ စပ္ဆုိေတာ္မူခဲ့ေလသည္။
သွ်င္သီလဝံသသည္ ေနျပည္ေတာ္အင္းဝသုိ႔ ၾ<ြကလုိေသာအာသာ ထပ္ခါခါ ျဖစ္ပါေသာ္ လည္း မိမိဆရာေတာ္အား မေလွ်ာက္ၾကားဝံ့သျဖင့္ ဖင့္ႏႊဲေနခဲ့ရသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ သကၠရာဇ္ ၈၅၅- ခုႏွစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိလာေသာအခါ ပုိမုိ၍ ဆႏၵေစာလာသျဖင့္ မေလွ်ာက္ဝံ့ ေလွ်ာက္ဝံ့ႏွင့္ပင္ ဦးတင္ ေလွ်ာက္ၾကားမိေလေတာ့သည္။ ဆရာေတာ္သည္ သွ်င္သီလဝံသအား ေနျပည္ေတာ္ အင္းဝသုိ႔ မသြားေစလုိသျဖင့္ စကားမဆုိ ဆိတ္ဆိတ္သာ ေနေတာ္မူသည္။
သွ်င္သီလဝံသသည္ ပထမအႀကိမ္ အခြင့္မသာသျဖင့္ ဒုတိယအႀကိမ္ ထပ္မံ ေလွ်ာက္ ထားျပန္ေလသည္။ ထုိအခါ ဆရာေတာ္က အင္းဝျပည္သည္ က်မ္းတတ္သူ မ်ားလွသည္၊ သင္သြားသျဖင့္လည္း တလုပ္ျပည္သုိ႔ အပ္ေရာင္းသြားသည္ႏွင့္ တူခ်ိမ့္မည္၊ ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၍ တရားဓမၼကုိ ေဟာျပ၍ တားျမစ္ေတာ္မူျပန္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ ဆႏၵကုိ မထိန္းသိမ္းႏုိင္ေသာ သွ်င္သီလဝံသသည္ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ေလွ်ာက္ထားျပန္ရာ ထုိအခါမွ ဆရာေတာ္က အၾကည္အသာ ခြင့္ေပးေတာ္မူသည္။

ဆရာေတာ္ထံမွ ခြင့္ျပဳခ်က္ရလွ်င္ သွ်င္သီလဝံသသည္ ေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ၾ<ြကေရာက္ရန္ အတြက္ မိမိဒါယကာမ်ားကုိ ႏႈတ္ခြန္းဆက္သရာ ၄င္းတုိ႔ကလည္း အင္းဝသုိ႔ မၾ<ြကေစလုိသျဖင့္ ေတာင္းပန္ၾကျပန္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ သြားလုိေသာ ဆႏၵက ျပင္းျပေနရကား စကားကုိပင္ တုံ႔ျပန္ ျခင္း မျပဳေတာ့ဘဲ ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႕လကၤာႀကီးကုိ ကမၸေလြစာထုပ္တြင္ ထည့္ယူခဲ့ၿပီး ထုိႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔မွာပင္ အင္းဝေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ၾ<ြကေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ ထုိေၾကာင့္- ကဆုန္ဆန္းတက္၊ ဆယ့္ငါးရက္တြင္၊ လာခဲ့က်င္ေသာ္၊ မ်ားျမင္ထူးလည္၊ေတာင္ တြင္းျပည္ဝယ္၊ စိတ္ၾကည္သဒၶါ၊ တကာအေပါင္း၊ ခြင့္ေတာင္းတုံလုိ၊ ေတာင္းပန္ဆုိေသာ္၊ မနာလုိစိတ္၊ သံနိတ္မေပၚ၊ တုဏိွေဘာ္ျဖင့္၊ သံေငၚမဟ၊ ခြင့္မရေသာ္၊ ေျမာက္မွဧသန္၊ စိတ္ခံေလးေလး၊ စိတ္ေတာ္ေျပး၍၊ ရပ္ေဝးေျမတာ၊ ေရႊနန္းမွာသုိ႔၊ မ်က္ႏွာရည္ထ၊ ထြက္ခဲ့ ႂကြမူ၊

ဟူ၍ ေတာင္တြင္းလာပ်ိဳ႕၌ ေရးသားဖြဲ႕ဆုိေတာ္မူသည္။
ဤကဲ့သုိ႔ စာပေလြကုိထမ္း၍ ညစ္ႏြမ္းေသာ သကၤန္းျဖင့္ပင္ ၾ<ြကလွမ္းလာခဲ့ရာ ေရွးဦးစြာ ပင္းယသုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ထုိပင္းယၿမိဳ႕တြင္ ေခတၱမွ် တည္းခုိ၍ တရာဓမၼတုိ႔ကုိ ေဟာၾကား ေတာ္မူေလသည္။ ထုိမွတစ္ဖန္ ၾ<ြကေတာ္မူခဲ့ရာ အင္းဝေနျပည္ေတာ္အနီး တံတားဦးအရပ္သုိ႔ ေခ်ာေမာစြာ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ထုိအခါ အင္းဝၿမိဳ႕ေတာ္မွ လူအမ်ားသည္ ေတာင္တြင္း သွ်င္ သီလဝံသမေထရ္သည္ အင္းဝေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ေရာက္လာသတတ္၊ ဟု အႏွံ႔အျပား ၾကားသိၾကကုန္၏။
သွ်င္သီလဝံသအရွင္ျမတ္၏ အေၾကာင္းကုိ ၾကားသိၾကေသာ ၿမိဳ႕သူ ၿမိဳ႕သားတုိ႔သည္ အရွင့္ထံသုိ႔ ေမးျမန္း စုံစမ္းအံ့ေသာငွာ လာေရာက္ၾကသည္။ ထုိ္အထဲတြင္ သွ်င္ရ႒သာရလည္း မိမိဆရာ၏ ေစခုိင္းခ်က္အရ စူးစမ္းေမးျမန္းရန္ လာေရာက္ခဲ့၏။
အင္းဝေနျပည္ေတာ္သုိ႔ သွ်င္သီလဝံသ ေရာက္ရွိခ်ိန္တြင္ အသက္အရြယ္အားျဖင့္ ၄ဝ-မွ် ရွိခဲ့ေပၿပီ။ တစ္ေန႔ေသာအခါ သွ်င္သီလဝံသသည္ဘုရင္ ဒုတိယမင္းေခါင္ထံသု္ိ႔ ေမတၱာစာ ေရးသားဆက္သြင္းေလသည္။ ထုိေမတၱာစာကုိ ေရးသားဆက္သြင္းသည္မွစ၍ ဒုတ္ိယ မင္းေခါင္သည္ ေတာင္တြင္းမွ ေရာက္ရွိလာသူ သွ်င္သီလဝံသ၏ အရည္အေသြးကုိ ေလးစား ၾကည္ညိဳေတာ္မူသည့္အေလ်ာက္ စစ္ကုိင္းၿမိဳ႕ ထူပါ႐ုံေစတီေတာ္၏ အေရွ႕ေျမာက္ယြန္းတြင္ 'ရတနာဗိမာန္ေရႊေက်ာင္းေတာ္ႀကီး' ကုိ တင္လွဴေလသည္။ (မွတ္ခ်က္။ ။ အခ်ိဳ႕မူတြင္ ' သီလဝံသာဘိဓဇ မဟာဓမၼရာဇဂု႐ု ' ဘြဲ႕တံဆိပ္ကုိလည္း ဆက္ကပ္ေၾကာင္း ဆုိသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိေခတ္၌ ဤကဲ့သုိ႔ေသာ ဘြဲ႕တံဆိပ္မ်ိဳး ေပးအပ္ေလ့ မရွိေသးေခ်။ )
သွ်င္သီလဝံသသည္ ထုိေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကုိ အလွဴခံရေသာ ပညာေက်ာ္မ်ားအနက္ ရွစ္ဆက္ေျမာက္ အလွဴခံရသူ ျဖစ္ေပသည္။ ဤသည္ကုိ ရည္၍ ' ရတနာဗိမာန္ေက်ာင္းေက်ာက္ စာ ' နိဂုံးသံပုိင္း၌-

စစ္ကုိင္းႀကီးေတာင္၊ ေမာ္ေက်ာက္ေဆာင္လွ်င္၊ ရန္ေအာင္ျမင္ေနာက္၊ သဖန္းေျမာက္ တြင္၊ ေပါက္ေရာက္ေရႊဘုံ၊ ထူပါ႐ုံဝယ္၊ လက္ဝဲစြယ္သုိ႔၊ ေအာင္ရြယ္နီးေသာင္း၊ မွ်ိဳ႕ေကာင္း ေက်ာင္း၌၊ ေနာက္ေႏွာင္းသာသနာ၊ ေစ့ခါတုိင္ေအာင္၊ တည္စိမ့္ေဆာင္သား၊ ေက်ာက္ေဆာင္ လကၤာ၊ သံပုိင္းစာကုိ၊ မဟာသီလဝံသ၊ ေထရ္ကုံငလွ်င္၊ မဆြေရွးစုိ၊ ေက်ာင္းရိပ္ခုိသား၊ ပုဂိၢဳလ္ တုိ႔ေနာက္၊ ရွစ္ဆက္ေျမာက္၍၊

စသည္ျဖင့္ ဆရာေတာ္ သွ်င္သီလဝံသကုိယ္တုိင္ ကမၸည္းေက်ာက္စာတပ္၍ ေရးမွတ္ေတာ္မူခဲ့၏။ ဆရာေတာ္သည္ ထု္ိအခါမွစ၍ ေနျပည္ေတာ္ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရတုိ႔ကဲ့သုိ႔ မင္းဆရာ ေတာ္ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေတာ္မူေလသည္။
ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာသီလဝံသသည္ မင္းဆရာျပဳ၍ ကုိးကြယ္ျခင္း ခံရေသာ္လည္း မာန္မာန တက္ၾ<ြကေတာ္မူေလ့ မရွိေပ။ ထူပါရုံေစတီေတာ္ဝယ္ ေန႔စဥ္မျပတ္ တံျမက္လွည္းဝတ္ျပဳ သည္။ တပည့္မ်ားအား စာေပပုိ႔သေတာ္မူ၍ တရားဘာဝနာမ်ားကုိလည္း ပြားမ်ားေတာ္မူ၏။ ထုိအေၾကာင္းကုိလည္း ဆရာေတာ္ကုိယ္တုိင္-

ရတနာေမြ႕ေလ်ာ္၊ ဓာတ္ေတာ္စုပုံ၊ ထူပါ႐ုံဝယ္၊ စည္းခုံလုံးညီ၊ မေဟသီ၌၊ ေစတီယဂၤ ဝတ္၊ နိစၥပတ္လွ်င္၊ မျပတ္တံျမက္၊ ရွိဝတ္တက္၍၊ မပ်က္ေစရ၊ မ်ိဳးသိႆအား၊ သင္ၾကား က်မ္းဂန္၊ ဓိပၸာယ္ျပန္မွ၊ ဂႏၳဓူရ၊ ေရာက္သမွ်ႏွင့္၊ သမထ ဝိပႆနာ၊ စီးျဖန္းပါ

ေၾကာင္း ဧကပုိဒ္ရတုျဖင့္ ဝန္ခံေရးသားေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ သကၠရာဇ္ ၈၅၈-ခု၊ အဦးပုိင္းတြင္ ဘုရင္မင္းေခါင္သည္ ၈၄၂-ခုႏွစ္က တည္ထား ေတာ္မူခဲ့ေသာ တန္တားဦး မဂၤလာေစတီေတာ္ႀကီး၏ အလယ္ဌာပနာတုိက္ေတာ္ကုိ ခမ္းနား ၾကီးက်ယ္စြာ တည္ထားေတာ္မူသည္။ ထုိအခါ သွ်င္မဟာသီလဝံသသည္ ' ၾကားပိမ့္ၾကက္ သေရ၊ ေအာင္ျမင္ေစအံ့၊ ' အစခ်ီ တန္တားဦးမဂၤလာေစတီေတာ္ ေမာ္ကြန္းကုိ ေရးသား ေတာ္မူသည္။
ဤသုိ႔ ေရးသားေနစဥ္ ၁၂-ပုိဒ္မွ် ၿပီးဆုံးေသာအခါ၌ ေနျပည္ေတာ္ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရ အရွင္သူျမတ္က ' သုံးဆယ့္ႏွစ္ပါး၊ ထင္ရွားလကၡဏာ ' အစခ်ီ တန္တားဦးမဂၤလာေစတီ ေတာ္ေမာ္ကြန္းကုိ ေရးသားစီရင္ၿပီး၍ ဘုရင့္ေရွ႕ေတာ္ေမွာက္သုိ႔ပင္ ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သိရေသာအခါ ဆက္၍ မေရးသားေတာ့ဘဲ ပုရပုိက္ကုိ ေခ်ေစသည္ဆုိ၏။ တပည့္မ်ားက ေရးကူးထားလုိက္သျဖင့္ ယခုတုိင္ ေတြ႕ရွိေနရသည္ဟု အမွတ္အသား ရွိေလသည္။
ဆရာေတာ္သည္ ရတနာဗိမာန္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမွ ဘုရင္မင္းျမတ္၏ နန္းေတာ္သုိ႔ မၾကာခဏ ၾ<ြကေရာက္ေတာ္မူရသည္။ ၾ<ြကေရာက္ေတာ္မူရျခင္းမွာ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ေရႊနန္း ေတာ္၌ စာနာပရိသတ္ႏွင့္တကြ စာပြဲေတာ္ခံေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ သွ်င္မဟာသီလဝံသႏွင့္ သွ်င္ဟာရ႒သာရတုိ႔၏ စာမ်ားကုိ ေရႊကလပ္တြင္ တင္ေတာ္မူလ်က္ စာဆုိေတာ္တုိ႔အား အသီးသီး ဖတ္ၾကားေစသည္။ ထုိအခါ ဘုရင္ႏွင့္တကြ မွဴးမတ္စေသာ ပရိသတ္ အေပါင္းတုိ႔သည္ ေရႊေပါက္ေပါက္၊ ေငြေပါက္ေပါက္၊ ေရႊပန္း ေငြပန္းတုိ႔ျဖင့္ ႀကဲေျမႇာက္ပူေဇာ္၍ ေကာင္းခ်ီးႏုေမာ္ ျပဳေတာ္မူၾကေလသည္။
တစ္ေန႔ေသာအခါ သွ်င္မဟာသီလဝံသ၏ ပါရမီေတာ္ခန္းပိ်ဳ႕နွင့္ သွ်င္မဟာရ႒သာရ၏ ဘူရိဒတ္လကၤာႀကီးကုိ နာယူအၿပီးတြင္ ပရိသတ္အေပါင္းတုိ႔က ႏွစ္ေထာင္းအားရ ခ်ီးက်ဴး ေထာမနာၾက၏။ ထုိသုိ႔ ေထာမနာစဥ္ သွ်င္မဟာရ႒သာရဆရာေတာ္က-

ေတာင္တြင္းဆရာ၊ ဘုရားရွင္တုိ႔မည္သည္ ဘုရားဆုကုိ ေတာင္းၿပီးမွ ပါရမီေတာ္ကုိ အစဥ္ျဖည့္က်င့္ရေပသည္၊ ဤသုိ႔ ေဒသနာအစဥ္ရွိပါသည္၊ ပါရမီခန္းလကၤာကုိ ေရးသား ေတာ္မူခ်က္မွာ ပါရမီျဖည့္ၿပီးမွ ဘုရားဆုကုိ ေတာင္းေလသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္၍ ေဒသနာအစဥ္ မညီမညြတ္ ျဖစ္ေလၿပီ၊

ဟု မိန္႔ၾကားသည္။ ထုိအခါ ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာသီလဝံသက-

သာသနာ့ဒါယကာ ေရေျမ့ရွင္ မင္းတရားက ပါရမီခန္းစာကုိ နာၾကားလုိပါသည္ ေလွ်ာက္၍ ပါရမီခန္းလကၤာႏွင့္ ေရႊနန္းေတာ္သုိ႔ ဝင္ေရာက္ရေပသည္၊ ဆုေတာင္းခန္းမွာ ကြၽႏ္ုပ္၏ စိတ္ႏွလုံးက စီကုံး၍ ၿပီးေလၿပီ၊

ဟု ေျပာၾကားၿပီးေနာက္ ေက်ာင္းသုိ႔ ျပန္ေရာက္လွ်င္ ထူပါ႐ုံေစတီေတာ္အတြင္း သြား၍ ' ေဗာဓိ ေညာင္ေရႊ၊ ဗုဒၶေဟေအာက္၊ ဆန္းၾကယ္ေပါက္သား၊ ' အစခ်ိီ ဆုေတာင္းခန္းပ်ိဳ႕ကုိ ေရးသားေတာ္ မူရာ ရက္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ ၿပီးစီးေတာ္မူသည္။
ထုိပ်ိဳ႕ကုိ ေရးသားေသာ သကၠရာဇ္ကုိကား အမွတ္အသား မေတြ႕ရဘဲရွိသည္။ သုိ႔ရာ တြင္ ဒုတ္ိယဘုရင္မင္းေခါင္လက္ထက္ ေရးသားသည္ဆုိေသာေၾကာင့္ သကၠရာဇ္ ၈၅၈-ခုႏွစ္တြင္ တံတားဦးမဂၤလာေစတီေတာ္ေမာ္ကြန္းကုိ ေရးသားေတာ္မူၿပီးသည့္ေနာက္ သကၠရာဇ္ ၈၆ဝ- ျပည့္ေလာက္တြင္ စပ္ဆုိေရးသားသည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။
သကၠရာဇ္ ၈၆၃-ခုႏွစ္တြင္ ဒုတိယဘုရင္မင္းေခါင္ နတ္ရြာစံသျဖင့္ သားေတာ္ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ နရပတိသည္ ေရႊနန္းစည္းစ္ိမ္ကုိ ဆက္ခံေလသည္။ ထုိႏွစ္မွာပင္ ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာသီလဝံသသည္ ယခုထင္ရွား ေတြ႕ရွိရေသာ ျမန္မာစကားေျပက်မ္းတုိ႔တြင္ ေရွးေဟာင္း က်လွေသာ ' ပါရာယနဝတၴဳ ' ကုိ ေရးသားေတာ္မူသည္။ ထုိဝတၴဳကုိ ေရးသားၿပီးေနာက္ တစ္ႏွစ္ခန္႔ အၾကာတြင္လည္း ' ရာဇဝင္ေက်ာ္က်မ္း ' ကုိေရးသားျပန္ေလသည္။
သွ်င္မဟာသီလဝံသသည္ ဗုဒၶဳပၸတၱိပ်ိဳ႕ကုိလည္း ေရးသားေသးသည္ဟု အမွတ္အသား ရွိသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိပ်ိဳ႕မူရင္းကုိ ရွာေဖြ၍ မေတြ႕ၾကရေသးေပ။ ပညာရွင္အခ်ိဳ႕ကမူ ဗုဒၶဳပၸတၱိပ်ိဳ႕ ဟူု၍ သီးျခားမရွိ။ ဗုဒၶသဒၵါ ဘုရားကုိ ေဟာသည္။ ဘုရားျဖစ္ျခင္းအေၾကာင္းကုိပင္ ဆုိသည္။ ပါရမီ ၁ဝ-ပါးကုိ က်င့္မွ ဘုရားျဖစ္သည္ဆုိေသာ စကားကုိ ေထာက္၍ ဗုဒၶဳပၸတၱ္ိပ်ိဳ႕ဆုိသည္မွာ ပါရမီခန္းပ်ိဳ႕ကုိပင္ ေခၚေၾကာင္း အဆုိျပဳၾကေလသည္။ သကၠရာဇ္ ၁၃ဝ၃-ခုႏွစ္က ဟံသာဝတီ ပိဋကတ္ပုံႏွိပ္တုိက္မွ သွ်င္မဟာသီလဝံသေရးသားသည္ဟု ကမၸည္းတပ္ထားေသာ ဗုဒၶဳပၸတၱိပ်ိဳ႕ တစ္ေစာင္ ေပၚထြက္ခဲ့ဖူးသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိပ်ိဳ႕ကုိ သွ်င္မဟာသီလဝံသ၏ လက္ရာေတာ္ မဟုတ္ဟု ဆုံးျဖတ္ၾကသည္။
ထုိ႔ျပင္ သွ်င္မဟာသီလဝံသ၏ စာေတာ္စာရင္းတြင္ ' သံေဝဂခန္းပ်ိဳ႕ ' ကုိလည္း ထည့္သြင္းထားၾကသည္။ ထုိပ်ိဳ႕ကုိ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝရာ၌လည္း ဆရာေတာ္ေရးသားေၾကာင္း ကမၸည္းတပ္၍ ထုတ္ေဝခဲ့ၾကသည္။ ထုိပ်ိဳ႕ကုိလည္း ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာသီလဝံသ ေရးသားသည္ ဟု လက္မခံၾကေပ။ ေရွးေရး က်မ္းစာရင္းစသည္တုိ႔၌ ထုိပ်ိဳ႕ကုိ ဆရာေတာ္၏ စာဟူ၍ မဆုိေပ။ တစ္ဖန္ သကၠရာဇ္ ၁၂၂၁-ခုႏွစ္၊ တပုိတြဲလဆန္း ၁ဝ-ရက္ေန႔ ေရးကူးၿပီးသည္ ဆုိေသာ သံေဝဂခန္းပ်ိဳ႕ေပစာမူ တစ္ဆူ၌ နန္းက်ဘုရင္တစ္ပါးစီရင္ေသာ သံေဝဂခန္း ပုဒ္ေပါင္း ၅၄- ပုဒ္၊ ဤတြင္ေရြ႕ ၿပီးျပည့္စုံ၏။ ဟု ေရးသားထားသည္ကုိလည္း ေတြ႕ၾကရသည္။
သကၠရာဇ္ ၈၆၇-ခုႏွစ္တြင္ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ဘုရင္နရပတိလက္ထက္၌ ငတုံးတာႏွင့္ ငျပည့္ဝတုိ႔အေရးေပၚေပါက္လာ၏။ ၄င္းတုိ႔သည္ ဘုရင့္သစၥာေတာ္ကုိ ေဖာက္ဖ်က္႐ုံမွ်မက ေတာင္ ငူမင္း၊ ျပည္မင္းတုိ႔ကုိ ပင့္ေခၚေလ၍ ႏုိင္ငံေတာ္အတြင္း စေလၿမိဳ႕ကုိ ဝန္းရံလ်က္ ရွိၾကေလသည္။ ထုိအခါ ဘုရင္နရပတိသည္ အုန္းေဘာင္ေစာ္ဘြား အကူအညီျဖင့္ စစ္သည္ဗိုလ္ပါတုိ႔ကုိ စု႐ုံးကာ စေလပုံေတာင္သုိ႔ ၾကည္းေၾကာင္း ေရေၾကာင္းတုိ႔မွ ခ်ီေတာ္မူေလသည္။ စေလပုံေတာင္သုိ႔ ေရာက္လွ်င္ ရတနာေရႊေဖာင္ေတာ္မွ တက္၍ ဆင္ေတာ္ေစာရန္နင္းကုိ စီးေတာ္မူလ်က္ စစ္ၿပိဳင္ ေလေတာ့သည္။ ထုိစစ္ပြဲတြင္ ျပည္မင္းႏွင့္ ေတာင္ငူမင္းတုိ႔ တပ္ပ်က္ေခ်၍ ငတုံးတာကုိလည္း ဆင္ႏွင့္အတူ ရေတာ္မူသည္။
ထုိ႔ေနာက္ အင္းဝေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ျပန္လည္ဆန္တက္ေတာ္မူရာ ပုဂံၿမိဳ႕၌ ေခတၱစံေန ေတာ္မူ၏။ ထုိအခုိက္ သွ်ိသွ်ားၿမိဳ႕၌ ငျပည့္ဝ ေရာက္ရွိေနေၾကာင္း ၾကားသိေတာ္မူသျဖင့္ သွ်ိသွ်ား ၿမိဳ႕သုိ႔ ၾ<ြကခ်ီေတာ္မူျပန္သည္။ ထုိသွ်ိသွ်ားၿမိဳ႕ကုိလည္း ငျပည့္ဝႏွင့္တကြ တစ္ၿမိဳ႕လုံးကုိ ရရွိေတာ္မူ သည္။ ထုိအခါ ငျပည့္ဝအား သစၥာေတာ္ ေပး၍ မိတၴိလာေခၚ သွ်ိသွ်ားၿမိဳ႕ကုိပင္ စားေစေတာ္ မူသည္။ ဤသည္တုိ႔ကုိ ရည္၍ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ ဘုရင္နရပတိက ကန္ေပါင္႐ုိးမွ ေန၍ ကန္ေတာ္ ႀကီး၏ အရင္းအျမစ္ကုိ ေမးေတာ္မူေလဟန္၊ ထုိသုိ႔ မင္းႀကီးေမးေတာ္မူသည္ကုိ တံငါသည္တစ္ဦးက ေျဖၾကားသံေတာ္ဦးတင္ေလဟန္ျပဳ၍ ဆရာေတာ္သွ်င္မဟာသီလဝံသက သွ်ိသွ်ားကန္ဘြဲ႕ေခၚ မိတၴိလာကန္ေတာ္ဘြဲ႕ေမာ္ကြန္းကုိ ေရးသားေတာ္မူေလသည္။
သကၠရာဇ္ ၈၇၂-ခုႏွစ္တြင္လည္း ဘုရင္နရပတိ၏ ေရႊနန္းတည္ေမာ္ကြန္းကုိ ေရးသား ေတာ္မူသည္။ ထုိႏွစ္တြင္ ဘုရင္နရပတိ္သည္ ေရႊနန္းေတာ္ ေဟာင္းႏြမ္းေနေသာေၾကာင့္ နန္းသစ္ကုိ တည္လုပ္ေတာ္မူ၏။ ထုိေရႊနန္းသစ္သည္ အလုပ္အေဆာင္ ေခ်ာေမာေျပျပစ္လွ ေသာေၾကာင့္ မင္းတရားအားလည္း ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ဟူ၍ ေခၚတြင္လာသည္။ ကနဦးတြင္ မင္းတရားက သွ်င္မဟာရ႒သာရအား နန္းေတာ္တည္လုပ္သည္ကုိ ေမာ္ကြန္းတစ္ေစာင္ ဖြဲ႕ေတာ္မူပါ၊ ဟု ေလွ်ာက္ထားရာ သွ်င္မဟာရ႒သာရက မဆုိဘဲ ေနေလသျဖင့္ သွ်င္မဟာသီလ ဝံသ က ' ႐ႈေလာ့သြယ္ျဖဴး၊ လူသုံးဦးတုိ႔၊ ' အစခ်ီ ေရႊနန္းတည္ေမာ္ကြန္းကုိ ေရးသားဖြဲ႕ဆုိေၾကာင္း ဆရာစဥ္ ဆုိစကား ရွိေပသည္။
ဆရာေတာ္သည္ သာသနာေတာ္အတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစမည့္ ေနတၱိပါဠိေတာ္ နိႆယႏွင့္ မဟာရဟနီတိနိႆယတုိ႔ကုိလည္း ေရးသားေတာ္မူခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ ' စၾကဝဠာ ' အစခ်ီ ကမၻာေလာင္ပ်ိဳ႕ႏွင့္ ကမၻာေလာင္က်မ္းတုိ႔ကုိလည္း ေရးသားသည္ဟု အမွတ္အသား ရွိေပသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိက်မ္းႏွင့္ ပ်ိဳ႕တုိ႔ကုိ ရွာေဖြ၍ မေတြ႕ၾကရေသးေခ်။ သာသနာလကၤာရစာတမ္းတုိ႔၌ သွ်င္မဟာသီလဝံသသည္ ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕မွ အင္းဝေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ၾ<ြကလာခဲ့ရာတြင္ ပါရမိီ၊ ဗုဒၶါလကၤာရ၊ ေတာင္တြင္းလာပ်ိဳ႕ သုံးေစာင္ကုိ ယူေဆာင္ခဲ့ေၾကာင္း ဆုိထားသျဖင့္ ေနာက္ေႏွာင္းအေရးအသားတုိ႔၌လည္း သာသနာလကၤာရ အဆုိကုိပင္ ကုိးကား၍ ေရးသားၾကေလသည္။
ေတာင္တြင္းလာပ်ိဳ႕မွာ အင္းဝေရာက္ၿပီးမွ သွ်င္မဟာရ႒သာရတုိ႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံရပုံတုိ႔ကုိ ေရးသားထားရာ ေတာင္တြင္းၿမိဳ႕က ပါလာခဲ့သည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေပသည္။ ဗုဒၶါလကၤာရ ဆုိသည္မွာလည္း ပ်ိဳ႕ဟူ၍ သီးျခားရွိသည္ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ပါရမီခန္းကုိပင္ ေခၚေၾကာင္းျဖင့္ မႏၲေလးေခတ္တြင္ ပညာရွင္တုိ႔ အျငင္းအခုံျဖစ္ခဲ့စဥ္က မုိင္းခုိင္းၿမိဳ႕စား အတြင္းဝန္မင္းက အဆုံးအျဖတ္ ေပးခဲ့ဖူးေလသည္။ ထုိအဆုံးအျဖတ္ကုိ ခုိင္မာေစေသာ အခ်က္တစ္ခုကုိလည္း ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာသီလဝံသကုိယ္တုိင္ -
"နတ္ျပည္ေထာင္ထား၊ လူတု္ိ႔အားကု္ိ၊ ေၾကာင္းလ်ားက်င့္ညီ၊ ပါရမီသာ၊ တစ္ေစာင္ပါ" ေၾကာင္း ဝန္ခံ ေရးသားေတာ္မူထားေလသည္။
သကၠရာဇ္ ၈ဝဝ-ျပည့္ခန္႔တြင္ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ ဘုရင္နရပတိ ေတာင္းပန္ေသာေၾကာင့္ ' ေဗာဓိလုံးစုံ၊ ပြင္းဖူးငုံသား ' အစခ်ီ ဓမၼပါလပ်ိဳ႕ကုိလည္း ေရးသားစပ္ဆုိေတာ္မူခဲ့ျပန္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ထုိပ်ိဳ႕ကုိ ၿပီးစီးေအာင္ ေရးသားစပ္ဆု္ိျခင္း မျပဳႏုိင္ခဲ့ေခ်။ ၁၇-ပုိဒ္မွ် ေရးသားစပ္ ဆုိၿပီးခ်ိန္ဝယ္ ဇာတိမူလ အေျခခံက်သူတုိ႔ သဘာဝအတုိင္း တစ္ဘဝခႏၶာဝန္ကုိ ႐ုပ္သိမ္းေတာ္မူ ခဲ့ရရွာပါသည္။ ဆရာေတာ္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူေသာ သကၠရာဇ္ကုိ ၈၈၂-ခုႏွစ္ဟုလည္းေကာင္း၊ ၈၈၂- ခုႏွစ္ ေက်ာ္ေက်ာ္ဟုလည္းေကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ေရးသားၾကသည္။ သကၠရာဇ္ ၈၈ဝ-ျပည္ႏွစ္၊ သက္ ေတာ္ ၆၅-ႏွစ္၊ ဝါေတာ္ ၄၅-ဝါအရတြင္ ပ်ံေတာ္မူေၾကာင္းကုိကား ပညာရွင္အမ်ားအျပား လက္ခံထားခဲ့ၾကပါသတည္း။
ဆရာေတာ္ သွ်င္မဟာသီလဝံသ ေရးသားျပဳစုေသာ စာေပတုိ႔ကုိ စုစည္းတင္ျပရေသာ္ ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႕၊ ေတာင္းတြင္းလာပ်ိဳ႕၊ ဆုေတာင္းခန္းပ်ိဳ႕၊ ဓမၼပါလပ်ိဳ႕ ( ေရးသားဆဲ ပ်ံလြန္ေတာ္ မူသျဖင့္ တပည့္ ပုဂံဆရာေတာ္က ဆက္လက္ေရးသားရာ ၉၉၁-ခုႏွစ္တြင္ ၿပီးသည္။) ကမၻာေလာင္ပ်ိဳ႕၊ တန္တားဦးမဂၤလာေစတီေတာ္ေမာ္ကြန္း၊ ေရႊနန္းတည္ေမာ္ကြန္း၊ ေရႊနန္းေၾကာ့ ရွင္ နန္းဖြဲ႕ေမာ္ကြန္း၊ မိတၴိလာကန္ေတာ္ဖြဲ႕ေမာ္ကြန္း၊(သွ်ိသွ်ားကန္ဘြဲ႕ေမာ္က ြန္းဟုလည္းေခၚသည္၊) တိေလာကဟု အစခ်ီ ဆုံးမစာ၊ ေမြးသမိခင္အစခ်ီ ဆုံးမစာ၊ အသခၤါရိက Óဏသမၸေယာအစခ်ီ ဆုံးမစာ ( ¤င္းအခ်ီပင္ သွ်င္မဟာရ႒သာရေရးလည္း ရွိသည္။) ရာဇဝင္ေက်ာ္၊ ပါရာယနဝတၴဳ၊ မဟာရဟနီတိ၊ ေနတၱိပါဠိေတာ္နိသ်၊ ဆုံးမစာ စကားပုံ၊ ရတနာဗိမာန္ေက်ာင္းေက်ာက္စာ၊ ေပါရာဏကထာလကၤာေဟာင္း၊ ဧကပုိဒ္ရတုမ်ား၊ ရတုပုိဒ္စုံမ်ား စသည္တုိ႔ ျဖစ္ေပသည္။

ကိုးကား

1. ရဟန္းစာဆိုေတာ္မ်ား အတၳဳပၸတၱိ၊ ေရးသားသူ ဘုန္းႏြယ္(ေရစႀကိဳ)၊ အရွင္ဧသိက(ဘုန္းႏြယ္) စာေပေရာင္ျခည္ေက်ာင္း၊ ေအာင္ေျမသာသူေဌးတိုက္ ေရစႀကိဳၿမိဳ႕။

သွ်င္အုန္းညိဳ

ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါး သိုက္ဝင္ သွ်င္အုန္းညိဳသည္ သွ်င္မဟာသီလဝံသ၏ တပည့္ျဖစ္၍ ကဗ်ာက်မ္း အေစာင္ေစာင္တို႔ကို မျပဳစုခဲ့ေသာ္လည္း ဂါထာ ၆၀-ပ်ိဳ႕ တစ္ေစာင္တည္းျဖင့္ပင္ ေက်ာ္ေစာထင္ရွားသည္။ ဤပ်ိဳ႕ကို ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ လက္ထက္ေရးသည္။ သကၠရာဇ္ ၈၇၉-ခုႏွစ္တြင္ က်မ္းၿပီးသည္။ ထိုပ်ိဳ႕သည္ ဗုဒၶဝင္ အ႒ကထာႏွင့္ အပဒါန္ အ႒ကထာလာဂါထာ ၆၃-ပုဒ္ကို ျမန္မာကဗ်ာ အလကၤာဆင္၍ ေရးဖြဲ႔ခဲ့သည္။ ဗုဒၶဝင္ အ႒ကထာအလိုဂါထာ ၆၄၊ အပဒါန္ အ႒ကထာအလို ၆၃-ပုဒ္ရွိေသာ္လည္း အနည္းငယ္ပိုသည္ကို ပမာဏမျပဳဘဲ ဂါထာ ၆၀ ဟုလည္း ေခၚေဝၚသံုးစြဲ ၾကသည္။

Sourece=From Myanmar Online Encyclopedia

သွ်င္ေခမာ

သၽွင္ေခမာ (၈၁၅-၈၆၅ ခန႔္) သၽွင္ေခမာသည္ ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕နယ္၊ မန္က်ည္းေယာင္ရြာ၌ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၁၅-ခုႏွစ္တြင္ ဖြားျပင္ခဲ့သည္။ နံေတာ္တနလၤာသားတည္း။ သၽွင္ေခမာသည္ ထိုႏွစ္တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ေသာ 'ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါး' အဝင္အပါ ျဖစ္သည္။

သကၠရာဇ္ ၈၃၅-ခုတြင္ ရဟန္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူ၍ ဘြဲ႕မည္ကို နံသင့္ယူကာ သၽွင္ေခမာဟု မွည့္ေခၚေလသည္။ သၽွင္ေခမာသည္ သၽွင္ဥတၱမေက်ာ္၊ သၽွင္မဟာသိီလဝံသ၊ သၽွင္အုန္းညိဳတို႔ကဲ့သို႔ စာေပက်မ္းဂန္တို႔၌ တတ္ပြန္လိမၼာေတာ္မူ၏။ ယင္းသို႔ တတ္ေျမာက္ေတာ္မူ သည့္အေလ်ာက္ ပိဋကတ္စာေပက်မ္းဂန္တို႔ကို ေရးသားစီရင္ေတာ္မူသည္ဟု ပိဋကတ္သမိုင္းတို႔ ၌ အမွတ္အသားရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ သၽွင္ေခမာေရးသားေသာ က်မ္းဟူ၍ မေတြ႕ရေခ်။ မည္သည့္ စာေပက်မ္းဂန္တို႔ကို ေရးသားသည္ဟုလည္း စာရင္းမၽွကို ရွာေဖြမေတြ႕ရသည္မွာ ဝမ္းနည္းဖြယ္ရာ ျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ေရွးအခါက ပညာရွင္အခ်ိဳ႕သည္ ေနျပည္ေတာ္ႏွင့္ မဆက္စပ္ပါက ¤င္းတို႔၏ ပညာ အရည္အေသြးလည္း တိမ္ျမဳပ္ၾကရ၏။ ထို႔ျပင္ ေက်းလက္ပညာရွင္တို႔၏ စာေပမ်ားသည္လည္း ေက်းလက္ေဒသ၌ပင္ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ၾကရ၏။ သၽွင္ေခမာေရးသားေသာ က်မ္းစာတို႔သည္ လည္း ဤနည္းႏွင္ႏွင္ပင္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။
သၽွင္ေခမာသည္ ကဗ်ာလကၤာႏွင့္ စပ္၍ကား ျမန္မာစာေပသမိုင္း၌-

သၽွင္ေခမာသည္ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ကဗ်ာလကၤာမ်ားကို ေရးသားခဲ့သည္ဟု မေတြ႕ ရေပ။ ေရးသားျပဳစုလ်က္ႏွင့္ လုံျခဳံစြာ သိမ္းဆည္းစုေဆာင္းမည့္သူ မရွိ၍ ေပ်ာက္ပ်က္ တိမ္ျမဳပ္သြားေလသေလာဟု ေတြးေတာဖြယ္ ျဖစ္

ေၾကာင္း ေရးသားထားသည္။ သၽွင္ေခမာ၏ က်မ္းစာတို႔သည္ ဤမၽွတိမ္ျမဳပ္ေနခဲ့ရသည္မွာ ေနာင္အခါ၌ အရပ္ေဒသ တစ္ခုတြင္ ေနထိုင္၍ ထိုအရပ္နာမည္ျဖင့္ က်မ္းစာမ်ားကို ျပဳစုၿပီး ၾကာေသာ္ သၽွင္ေခမာႏွင့္ ေဒသအမည္တို႔ ေပါင္းစပ္မရေတာ့ေသာေၾကာင့္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားသေလာဟု စဥ္းစားစရာ ျဖစ္ သည္။ ထိုသို႔ ေရးသားၾကေသာ ဘြဲ႕မည္ႏွစ္မ်ိဳးရသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ နာမည္ႏွစ္မ်ိဳးမက ျဖစ္ေနေသာ ပညာရွင္တစ္ဦးတည္း၏ နာမည္မ်ားကို ပိဋကတ္သမိုင္းမ်ား၌ ေတြ႕ရွိရ၏။ သၽွင္ေခမာ၏ က်မ္းစာ မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဤသို႔လည္း စဥ္းစားစရာ တစ္ေၾကာင္း ပါေလသည္။

Sourece=From Myanmar Online Encyclopedia

ကိုးကား

• ရဟန္းစာဆိုေတာ္မ်ား အတၳဳပၸတၱိ၊ ေရးသားသူ ဘုန္းႏြယ္(ေရစႀကိဳ)၊ အရွင္ဧသိက(ဘုန္းႏြယ္) စာေပေရာင္ျခည္ေက်ာင္း၊ ေအာင္ေျမသာသူေဌးတိုက္ ေရစႀကိဳၿမိဳ႕။

သမိုင္းတြင္ခဲံသည့္ ေပေလးပင္ သွ်င္ေလးပါး၏ အထုပၸတၱိမ်ားကို ေလ့လာရွာေဖြေတြ႕ ရွိသမွ် ျပန္လည္
မွ်ေ၀တင္ျပလိုက္ျခင္းအားျဖင့္  ဗဟုသုတရေစျခင္း ကိုးကြယ္ယုံၾကည္ျခင္းမ်ားစြာျဖင့္ သာသနာကို တည္တန္႕ေစရန္အလို႕ငွါ ရည္ရြယ္ပါသည္။.

ေအာင္ေအာင္(မကစ)
wwww.ledimyethar.com
www.depelyin.co.cc

ေရးသားသူ >> နန္းညြန္႔ဦး