အေမ လူထုေဒၚအမာ

 “ေဒၚေဒၚ”၊ “လူထုေဒၚအမာ” ဟု 

စာေပနယ္မွ စာေရးဆရာမ်ားသာမက ျပည္သူလူထုကပါ ခ်စ္ခင္ ေလးစားစြာ တရင္းတႏွီး ေခၚဆိုခဲ့ၾကေသာ စာေရးဆရာမႀကီး လူထုေဒၚအမာသည္ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၇ ရက္ေန႔ နံနက္ ၈ နာရီ ၃၇ မိနစ္တြင္ မႏၲေလး ျပည္သူ႔ေဆးရံု၌ ႏွလံုးေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။ ကြယ္လြန္ခ်ိန္၌ အသက္ ၉၃ ႏွစ္ရိွၿပီျဖစ္သည္။ ဆရာမႀကီး လူထုေဒၚအမာသည္ ကြယ္လြန္ခ်ိန္အထိ ျပည္သူအက်ဳိးျပဳ စာေရးဆရာ၊ သတင္းစာဆရာမႀကီးျဖစ္သည္။


စာေရးဆရာမႀကီး လူထုေဒၚအမာကုိ မႏၲေလးၿမိဳ႕၊ လက္ဆည္ကန္ ဂုႏၲာန္ရပ္၌ အဖဦးထင္၊ အမိေဒၚစုတို႔မွ ၁၉၁၅ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၉ ရက္ ေန႔တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ေမြးခ်င္း ၁၂ ေယာက္အနက္ စတုတၱေျမာက္သမီးျဖစ္သည္။ အမည္ရင္းမွာ “အမာ” ျဖစ္သည္။

၁၉၂ဝ-၂၃တြင္ ဗုဒၶသာသနာ့ႏုဂၢဟေက်ာင္း၌ ဒုတိယတန္းအထိပညာသင္ခဲ့သည္။ ၁၉၂၃- ၃၁ တြင္ အမ်ဳိးသမီးေနရွင္နယ္ ေက်ာင္း ႏွင့္ ေအဘီအမ္ ေက်ာင္း၌ တတိယတန္းမွ နဝမတန္းအထိ ဆက္လက္ပညာသင္သည္။

မႏၲေလးဗဟုိအမ်ဳိးသားေက်ာင္းသို႔ ဆက္လက္ပညာသင္ၾကားကာ ဆယ္တန္းေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၃-၃၅ တြင္ မႏၲေလး ဥပစာေကာ လိပ္သို႔ ဓာတု၊ ရူပ၊ သခ်ၤာဘာသာတြဲယူကာ တက္ေရာက္သင္ၾကားခဲ့သည္။

၁၉၃၆ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဘီေအအငယ္တန္းတက္ခဲ့သည္။ အင္းလ်ားေဆာင္သဟာသႏွင့္ စာဖတ္အသင္း အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ လည္းေကာင္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အသက္၂ဝ ကပင္ နဂါးနီသတင္းစဥ္၊ အိုးေဝမဂၢဇင္း၊ ႀကီးပြားေရး မဂၢဇင္း၊ ဘားမားဂ်ာနယ္တို႔တြင္ “ခင္လွဝင္း”၊“ျမမဥၨဴ”၊ “အမာ”၊ “အင္းလ်ားေဆာင္သူတစ္ဦး” စသည့္ ကေလာင္ခြဲမ်ားျဖင့္ ဝတၳဳ၊ ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးသားခဲ့သည္။

အထူးသျဖင့္ “ျမမဥၨဴ” ကေလာင္အမည္ျဖင့္ ႀကီးပြားေရးမဂၢဇင္းတြင္ ဘာသာျပန္ဝတၱဳတိုကေလးမ်ား အမ်ားအျပား ေရးသားခဲ့ရာမွ ႀကီးပြား ေရးဦးလွ (ေနာင္ လူထုဦးလွ) ႏွင့္ စတင္သိကြၽမ္း ခင္မင္ရင္းႏွီးခဲ့သည္။ ယင္းႏွင့္ ပတ္သတ္၍ ဆရာမႀကီး လူထုေဒၚအမာက –

“ဒီဝတၱဳကေလးေတြဟာ တျခားလူေတြအဖို႔ေတာ့ “ေၾသာ္ေဒၚအမာ အသက္၂ဝ ေက်ာ္ ငယ္ငယ္ကေရးခဲ့တဲ့လက္ရာေတြကိုး” လို႔ သာမန္ပဲ ေအာက္ေမ့ပါလိမ့္မယ္။ ကြၽန္မအဖို႔ေတာ့ ဒါေလးေတြကိုျမင္ေတာ့ စာေပနယ္ထဲကို ကေလာင္ကုိင္ျပီး ရဲရဲလွမ္းဝံ့ေအာင္ ဦးလွ အားေပး အား ေျမႇာက္ျပဳခဲ့ပံု၊ လက္တြဲေခၚခဲ့ပံုကို ျပန္ျမင္ေယာင္မိတယ္။ တခ်ဳိ႕ဝတၳဳကေလးေတြကို သူနဲ႔ကြၽန္မ အသိမိတ္ေဆြဘဝမွာ ေရးပါ၊ ေရးပါ သူ တုိကတြန္းအားေပးလို႔ ေရးခဲ့တာေလးေတြပါ။ တခ်ဳိ႕ဝတၳဳ က ေလးေတြကေတာ့ သူနဲ႔ကြၽန္မမိတ္ေဆြနယ္ပယ္ကိုေက်ာ္ျပီး ဝါသနာခ်င္းတူတယ္၊ အျမင္ခ်င္းတူတယ္၊ ဘဝၾကင္ေဖာ္အျဖစ္ လက္တြဲရရင္ေကာင္းမယ္လို႔ ၾကံစည္စိတ္ကူးျပီး အျမင္ခ်င္း ညိႇၾကဆဲ၊ ဖလွယ္ၾကဆဲ အခ်ိန္ေတြက ေရးေပးခဲ့တာေတြပါ။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ သူနဲ႔ အေၾကာင္းပါျပီးမွ ေရးခဲ့တာေတြပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဝတၳဳတိုေလးေတြကို ျပန္စုျပီးဖတ္ရတဲ့အခါ အဲဒီ ကာလကစျပီး ႏွစ္ ၄ဝ လံုးလံုး စာေပတာဝန္ေတြ လက္တြဲျပီးထမ္းခဲ့ၾကတာေတြကိုလည္း သတိရတယ္။ ခင္ပြန္းသည္ရဲ႕ စာေပေက်းဇူး ႀကီး မားပံုေတြကုိလည္း သတိရ ေက်းဇူးတင္ရပါတယ္။” ဟူ၍ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ ဧျပီလထုတ္ ျမမဥၨဴဝတၳဳတိုမ်ား စာအုပ္အမွာတြင္ ေရးသားထားေလသည္။

၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာတန္း ေနာက္ဆံုးႏွစ္စာေမးပြဲက်ရႈံးျပီးေနာက္ ေက်ာင္းထြက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ မႏၱေလးၿမိဳ႕ ၈၄ လမ္းတြင္ “ျမန္မာ စကၠဴဆိုင္” ဖြင့္လွစ္သည္။

၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ေမာရစ္ေကာလစ္ (Maurrice Collis) ေရးသားသည့္ Trialas in Burma စာအုပ္ကို “ျမန္မာျပည္တြင္ စစ္ေဆးခဲ့ေသာ အမႈ အခင္းမ်ား” အမည္ျဖင့္ ျမန္မာျပန္ဆို ထုတ္ေဝခဲ့သည္။

၁၉၃၉ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၃ တြင္ ႀကီးပြားေရးဦးလွႏွင့္လက္ထပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄ဝ တြင္ ေမာရစ္ေကာလစ္၏ Sandanala ကို စႏၵမာလာ အ မည္ျဖင့္ ျမန္မာျပန္ဆိုခဲ့သည္။ အဆိုပါစာအုပ္သည္ ျဗိတိသွ်လူမ်ဳိးအေနႏွင့္ ျမန္မာအဆန္ဆံုး အေတြးအေခၚႏွင့္ေရးထားေသာ ျမန္မာ ေနာက္ခံဝတၳဳျဖစ္ျပီး ဝတၱဳတြင္ အဓိကဇာတ္ေဆာင္မ်ားမွာ အိုင္ယာလန္လူမ်ဳိး ပန္းခ်ီဆရာကေလးႏွင့္ ျမန္မာမင္းမ်ဳိးမင္းႏြယ္ အမ်ဳိးသမီး ကေလးတို႔ျဖစ္သည္။ ဤဝတၱဳတြင္ စာေရးဆရာသည္ ဇာတ္လမ္းကို ႏွစ္သက္ဖြယ္ျဖစ္ေအာင္၊ အေရးအသားကို ႏွစ္ၿခိဳက္ဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ ေရးဖြဲ႕ထားသည့္အျပင္ ျဗိတိသွ်ကုိလိုနီစနစ္ႏွင့္ ဗ်ဴရိုကေရစီက်င့္ထံုးကို ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္ထားေလသည္။ ျမန္မာတို႔၏ ႏွစ္သက္ဖြယ္ အေလ့အထမ်ားကို ေရွ႕တန္းတင္ေပးထား၏။

အဆုိပါစာအုပ္ကို ဘာသာျပန္ခဲ့ေသာ လူထုေဒၚအမာကလည္း – “စႏၵမာလာဟာ စိတ္ကူးယဥ္ဝတၱဳအေနနဲ႔ေတာ့ ဇာတ္လမ္းက ဆြဲေဆာင္မႈ ေတာ္ေတာ္ရိွပါတယ္။ ဖတ္မိရင္ မခ်ခ်င္ေအာင္ဘဲ ေကာင္းပါတယ္။ ဒီစာအုပ္မွာ ဝတၳဳဇာတ္လမ္းထက္ ပိုျပီးစိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းတာက ေတာ့ နယ္ခ်ဲ႕သမားရဲ႕ ကိုလိုနီယႏၱရားလည္ပတ္ပံု တစ္စိတ္တစ္ေဒသကို ဖြင့္ဟထားတဲ့ အပိုင္းပါပဲ။ နယ္ခ်ဲ႕ရဲ႕ ကိုလိုနီသူ႔ကြၽန္ဘဝကို မသိမီလုိက္ဘဲ ကိုလိုနီပံုစံသစ္ကိုသာ ၾကားသိေနရတဲ့ လူငယ္လူရြယ္ေတြအဖို႔ ကိုလိုနီယႏၲရားထဲမွာေတာ့ ျပင္သစ္နဲ႔လည္းမတူ၊ ေပၚတူဂီနဲ႔ လည္း မတူ၊ ဒတ္ခ်္နဲ႔လည္း မတူ၊ အေမရိကန္နဲ႔ လည္းမတူ၊ အညက္ေညာဆံုးလည္ပတ္ႏိုင္တဲ့ ျဗိတိသွ်စနစ္လို႔ အမည္ရခဲ့တဲ့ ကိုလိုနီစနစ္ ဘယ္ေလာက္ညစ္ပတ္စုတ္ပဲ့တယ္ဆိုတာကို ေတြ႔ပါလိမ့္မယ္။ မစၥတာေကာလစ္က သူ႔ဇာတ္လမ္းဟာ ဝတၳဳေကာင္းပါ။ တကယ္ မဟုတ္ပါ ဘူးလို႔ဆိုေပမယ့္ သူေရးခဲ့တဲ့ Trials in Burma စာအုပ္ကို ဖတ္မိရင္ “စႏၵမာလာ”ထဲ က ကိစၥထဲကမ်ဳိးေတြ တကယ္ႀကံဳေတြ႕ရလို႔ တနည္းတဖံု သူက ဝတၳဳထဲမွာ ျခယ္မႈန္းျပႏိုင္တာပဲဆိုတာ သေဘာေပါက္ႏိုင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ မစၥတာေကာလစ္က စာအေရးေကာင္းတစ္ ေယာက္ မဟုတ္လား။ အဲဒီေတာ့ ဒီဝတၳဳဟာ ဖတ္ေပ်ာ္တဲ့ဝတၳဳတစ္ပုဒ္လို႔ေတာ့ ဆိုႏိုင္ပါေသးရဲ႕” ဟု စာအုပ္အမွာ၌ ေရးသားထားေလသည္။

၁၉၄၂-၄၄ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း၌ ကပိုင္ရြာသို႔ ေခတၲေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ျပီး စာအုပ္ထုတ္ေဝေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဆက္လက္လုပ္ကိုင္သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ “လူထုဂ်ာနယ္” စတင္ထုတ္ေဝေသာအခါ လက္ေထာက္အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ တစ္ဖက္မွလည္း Ashihel Hino အပိုင္း ၄ မွ Wheat and Soilder ကို “ဂ်ဳံႏွင့္စစ္သား” အမည္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ Wanada Wasilewska ၏ The Rainbow ကို “သက္တန္႔ေရာင္” အမည္ျဖင့္ ျမန္မာျပန္ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။

လူထုဂ်ာနယ္ ထုတ္ေဝျပီး ၉ လႏွင့္ ၄ ရက္အၾကာ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္၊ ဧျပီလ၁၉ တြင္ လူထုသတင္းစာ စတင္ထုတ္ေဝေသာအခါ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕ဝင္ အျဖစ္ ထမ္းရြက္ခဲ့သည္။ သတင္းစာ၌ “ဖခင္ေအာင္ႏိုင္” ကေလာင္ခြဲျဖင့္ “ေဆြးေႏြးခန္း” ကို ပင္တိုင္ေဆာင္းပါးရွင္အျဖစ္ ေရးသားသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ လူထုသတင္းစာတြင္ လူထုဦးလွႏွင့္အတူ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ဖဆပလအာေဘာ္တမွ် ေရးသားတိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ရာမွ “လူထု ေဒၚ အမာ” ဟူ၍ ထင္ရွားလာခဲ့သည္။

ထိုႏွစ္မွာပင္ Gunther Stein ၏ The Challenge of Red China စာအုပ္ကို “ကြန္ျမဴနစ္ တရုတ္ျပည္ အင္အားၿပိဳင္ပြဲ” အမည္ေပး၍ ဘာ သာျပန္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ လူထုသတင္းစာကို ၁၉၅ဝ ႏိုဝင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ျပန္ လည္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၇ ရက္ေန႔တြင္ ဒိန္းမတ္ ႏိုင္ငံ ကိုပင္ေဟပင္ၿမိဳ႕၌ က်င္းပေသာ ကမၻာ့ဒီမိုကရက္တစ္ အမ်ဳိးသမီးညီလာခံသို႔လည္းေကာင္း၊ ဟန္ေဂရီ ႏိုင္ငံ၊ ဘူဒါပတ္ၿမိဳ႕၌ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္၊ ဇြန္ ၁၆ ရက္တြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ကမာၻ႕ျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံသို႔လည္းေကာင္း၊ ရူေမးနီးယားႏိုင္ငံ ဘူခါရက္ခ္ၿမိဳ႕၌ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္က်င္းပခဲ့ေသာ ဒုတိယအႀကိမ္ ကမၻာ့လူငယ္ႏွင့္ ေက်ာင္းသားပြဲသို႔လည္းေကာင္း တက္ေရာက္ခဲ့သည္။

၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ဆိုဗီယက္ ေအရိုဖလုတ္ ေလေၾကာင္းဖြင့္ပြဲတြင္ သတင္းစာဆရာကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ဖိတ္ၾကားခံရ၍ ေမာ္စကိုသို႔သြားေရာက္ခဲ့ျပီး အျပန္တြင္ အေရွဂ်ာမနီ၊ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားႏွင့္ တရုတ္ျပည္သူ သမၼတႏိုင္ငံမ်ားသို႔ လွည့္လည္ခဲ့သည္။

၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ “ဆိုရွယ္လစ္တိုင္းျပည္မ်ားသို႔” C.wright Mill ၏ Listen Yankees“အိုယန္းကီးတို႔” အမည္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ Anna Lewis Strong ၏ Cash “ေငြႏွင့္လက္နက္” အမည္ျဖင့္လည္းေကာင္း စသည့္စာအုပ္မ်ားကို ေရးသားထုတ္ေဝသည္။ “ဆိုရွယ္လစ္ တုိင္းျပည္မ်ားသို႔” စာအုပ္သည္ ဆိုဗီယက္၊ အေရွ႕ဂ်ာမနီ၊ ခ်က္ကိုစလိုးဗက္ကီးယား၊ တရုတ္ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ႏွစ္လနီးပါး ခရီးလွည့္လည္ရာမွ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရေသာ ျပည္သူတို႔ဘဝ၊ စက္မႈလုပ္ငန္း၊ လယ္ယာလုပ္ငန္း၊ ယဥ္ေက်းမႈသေဘာထားမ်ားကို တင္ျပထားေသာစာအုပ္ျဖစ္သည္။

၁၉၆၄ ခုႏွစ္တြင္ “ျပည္သူခ်စ္ေသာ အႏုပညာသည္မ်ား” စာအုပ္ ကိုထုတ္ေဝရာ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္အတြက္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အႏုပညာဆိုင္ရာ စာေပပထမဆုကို ရရိွခဲ့သည္။ အဆိုပါစာအုပ္တြင္ သတင္းႀကီးသည့္ မင္းသမီး မေထြးေလး၊ ရုပ္ေသးမင္းသမီး ဆရာပုႀကီး၊ ျမေျခက်င္း မေငြၿမိဳင္၊ ေကာလိပ္စိန္ ေခၚ မျမလြင္၊ ေနမ်ဳိးဗလေက်ာ္သူဘြဲ႕ရ ရြာစားႀကီး စိန္ေဗဒါ၊ နန္းေတာ္ေရွ႕ ဆရာတင္၊ အသံမင္းသမီး ေလဘာတီ မျမရင္၊ ၿမိဳ႕မျငိမ္း စသည့္အႏုပညာသည္ ရွစ္ဦးတို႔၏ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ဘဝျဖစ္စဥ္မ်ားကို ယင္းတို႔၏သီခ်င္းမ်ားႏွင့္အတူ ပူးတြဲေဖာ္ျပေရး သားထားေလသည္။

ဤအႏုပညာသည္ ရွစ္ဦးမွာ ဇာတ္၊ ရုပ္ေသး၊ အျငိမ့္၊ ဆိုင္းႏွင့္ သီခ်င္းေရးဆရာမ်ားျဖစ္၍ ၿခံဳ၍ဆိုရေသာ္ သဘင္နယ္မွ အႏုပညာသည္မ်ားအေၾကာင္း ေရးသားထားျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ေရးသားရာ၌ ထုိပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အႏုပညာမ်ားကို လုပ္သားျပည္သူတို႔က မည္ကဲ့သို႔ ႏွစ္ၿခိဳက္ စြဲလမ္းခဲ့ၾကရသည္၊ မည္မွ် ၾကည္ႏူးႏွစ္သိမ့္ခဲ့ၾကရသည္ကို ဦးစားေပး၍ထားေလသည္။

၁၉၆၆ ခုႏွစ္တြင္ Edgar Snow ကို The Other Side of The River ကို “ဘဝ ျခင္းမတူသည့္ တရုတ္ျပည္” အမည္ျဖင့္ ဘာသာျပန္ဆို၍ ႏွစ္တြဲခြဲထုတ္ေဝခဲ့သည္။

၁၉၆၇ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၇ ရက္တြင္ လူထုသတင္းစာ ရပ္စဲခံရသည္။ ထိုႏွစ္မွာပင္ “ေအာင္ဗလ၊ ဖိုးစိန္၊ စိန္ကတံုး” စာအုပ္ကို ေရးသားထုတ္ေဝသည္။ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္တြင္ “ေရႊရိုး၊ ဘကေလး” (ႏွစ္တြဲ) စာအုပ္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ၁၉၇ဝ ခုႏွစ္တြင္ ေရႊမန္းတင္ေမာင္စာအုပ္ကို ျပဳစုထုတ္ေဝသည္။ အဆိုပါ စာအုပ္ႏွင့္ပတ္သတ္၍ ဆရာမႀကီးက “ေရႊမန္းတင္ေမာင္ကေတာ့ ကြၽန္မေရးသမွ်လူေတြထဲက ကြၽန္မနဲ႔ အရင္းႏွီးဆံုး၊ သူ႔အေၾကာင္း အရာကို အသိဆံုးတစ္ေယာက္ေပါ့။ ႏို႔ေပမယ့္ ဒီလုိသိရံုနဲ႔ စာတစ္အုပ္ျဖစ္ေအာင္ ေရးလို႔ရတာမဟုတ္ေသးဘူး။ သူနဲ႔ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ အားလံုးကို ေခၚေတြ႕ရေသးတယ္”ဟု ဆုိသည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၇ဝ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၃ ရက္ေန႔၌ မႏၲေလး ကြန္းသာယာ စာတမ္းဖတ္ပြဲ၌ “ဗမာ့ ဖန္က်ီလုပ္ငန္း” စာတမ္းကို ဖတ္ၾကားသည္။ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္တြင္ မႏၲေလးဓမၼဗိမာန္၌ “ကေန႔ ဗမာ့သဘင္အေျခအေန” စာတမ္းကို ဖတ္ ၾကားသည္။ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ မႏၲေလး ႏိုင္ငံတကာစာအုပ္ႏွင့္ စာတမ္းဖတ္ပြဲ၌ “ကမၻာ့အႀကီးဆံုးစာအုပ္” ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ စာတမ္းဖတ္ၾကားသည္။

၁၉၇၃ ခုႏွစ္တြင္ ‘အျငိမ့္’စာအုပ္ကို ႏွစ္တြဲခြဲ၍ ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္တြင္ “ေရႊေဒါင္းေတာင္ ေဆာင္းပါးမ်ား” စာအုပ္ကို ထုတ္ေဝသည္။ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလတြင္ “ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း” စာအုပ္ကို ေရးသားထုတ္ေဝသည္။ ယင္းႏွစ္ ၾသဂုတ္ ၁၉ တြင္ ဟံသာဝတီသတင္းစာတိုက္၌ က်င္းပသည့္ “စေနစာေပဝုိင္း” စာတမ္းဖတ္ပြဲတြင္ “အတၱဳပတၱိစာေပ” စာတမ္းဖတ္ၾကားသည္။

၁၉၇၈ ခုႏွစ္ Chester Ronning ၏ A memoir of China in Revolution ကို “ေတာ္လွန္တဲ့တရုတ္ျပည္ ကြၽန္ေတာ္မွတ္မိသမွ်” အမည္ျဖင့္ ဘာသာျပန္ ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။

၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၇ ရက္ေန႔တြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၄ဝ ေက်ာ္ ေပါင္းသင္း လာခဲ့ေသာခင္ပြန္းသည္ လူထုဦးလွ ကြယ္လြန္ သြားခဲ့သည္။ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လ၄ ရက္ေန႔တြင္ မႏၲေလးမီးႀကီးအတြင္း ႀကီးပြားေရးစာအုပ္တိုက္၊ ပံုႏိွပ္တုိက္၊ စကၠဴသိုေလွာင္ရံု၊ စာအုပ္သိုေလွာင္ရံုံုမ်ား မီးေလာင္ပ်က္စီးဆံုးရႈံးခဲ့ရျပန္သည္။ ဤသို႔ ေလာကဓံတရား၏ ရိုက္ပုတ္မႈဒဏ္ကို ၾကံ့ၾကံ့ခံရင္း မိမိယံုၾကည္မႈပန္းတိုင္ကို ဆက္လက္ ေလွ်ာက္ လွမ္းခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က မုဆိုးမဘဝ၌ တစ္ဦးတည္း မိမိယံုၾကည္ခ်က္ကိုမေသြဖီဘဲ မိမိစာေပလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ အေျခအေနႏွင့္ပတ္သတ္၍ ဆရာေမာင္ထင္က သူ၏ “ပုဂၢလအဘိဓာန္” ၌ “ေဒၚအမာကို ဦးလွႏွင့္အေၾကာင္းပါသည့္ေန႔မွစ၍ သိခဲ့ကြၽမ္း ခဲ့သည္ဆိုေသာ္လည္း “စာသိ” သာသိပါသည္။ လူခ်င္းေတာ္ေတာ္ႏွင့္ မဆံုမိပါ။ ကြၽန္ေတာ္ေတြ႔ရေသာေဒၚအမာသည္ မာမာပါပဲ။ ေလာက ဓံေလလိႈင္းၾကားထဲမွာ သူသည္ ၾကံ့ၾကံ့ခိုင္ခိုင္ ရပ္တည္ခဲ့သည္။ ဦးလွကို ကြၽန္ေတာ္ေပါင္းသင္းခဲ့သည္မွာ ညီအစ္ကိုကဲ့သို႔ျဖစ္သည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ ေဒၚအမာကို ကြၽန္ေတာ္က ေမာင္ႏွမကဲ့သုိ႔ခင္သည္။

ထို႔ေနာက္ ကာလအတန္ငယ္ၾကာေသာအခါ ဦးလွသည္ ရႈပ္ေထြးေပြလီေသာ လူေဘာင္ကိုေက်ာခိုင္းသြားသည္။ ေဒၚအမာက သားသမီး အေႁခြအရံ ေဆြမ်ဳိးညာတိ မိတ္ေဆြအၿခံအရံတို႔ျဖင့္ မိမိ၏စာေပလုပ္ငန္းကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္သည္။ မွတ္မိသေလာက္မွာ ေရွးဦးစြာ စာေပ၊ ဂီတ၊ အက၊ ပန္းခ်ီ၊ ကာတြန္း၊ အႏုပညာရွင္တို႔၏ အေၾကာင္းမ်ားကို တစ္အုပ္စီ တစ္အုပ္စီ ေရးသားထုတ္ေဝသည္။ ေရႊရိုးအမည္ခံ ကာတြန္းပညာရွင္ဦးဘကေလးသည္ ေလာကႀကီးကို ရုပ္ေျပာင္ျဖင့္ကလိသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ရယ္ၾကသည္။

သို႔ေသာ္ တကယ္ေတာ့ ရယ္ စရာမဟုတ္။ မွတ္သားစရာ ဆင္ျခင္စရာ၊ သံေဝဂရစရာမ်ားသာျဖစ္သည္။ ဤသေဘာကို ေဒၚအမာကက်ဴးရင့္သည္။ ဖိုးစိန္၊ စိန္ကတံုး၊ ေရႊမန္းတင္ေမာင္ စေသာဇာတ္သဘင္အႏုပညာရွင္တို႔အေၾကာင္းကို ဖြဲႏြဲရင္းႏွင့္ ယင္းပုဂၢိဳလ္တို႔၏ အႏုပညာဉာဏ္ကို ေႏွာင္းလူတို႔နားလည္ ေစရန္ သရုပ္ေဖာ္သည္။ စာဖတ္သူသည္ သူတို႔အေၾကာင္းကိုဖတ္ေနတုန္းမွာ သူတို႔အသံကို ၾကားသိေယာင္ေယာင္၊ သူတို႔အကကို ျမင္ သည့္ေယာင္ေယာင္ျဖစ္လာသည္။ ၿမိဳ႕မျငိမ္း၏ရုပ္လႊာကို စာျဖင့္ျခယ္မႈန္းရာ ၾကည္ရႊင္ျမဴးႂကြဖြယ္ေကာင္းသေလာက္ လြမ္းဆြတ္တမ္းတဖြယ္ လည္း ေကာင္းလွေပသည္။

ေဒၚအမာသည္ အႏုပညာအရာ၌သာလွ်င္ ဗဟုသုတဟင္းေလးအိုးႀကီးႏွင့္ တူသည္မဟုတ္၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ ကိစၥတို႔၌လည္း ဗဟုသုတျပည့္စံုသည္။ အထူးသျဖင့္ အမ်ဳိးသမီးေလာကထဲတြင္ ေပါက္ေျမာက္ေအာင္ျမင္ေသာ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏

အေၾကာင္းကို ေဒၚအမာ ေဖာ္ျပသည္မွာ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးတို႔၌ရိွေသာ ျမန္မာ့ဇာတိ၊ စြမ္းရည္သတၱိကုိ ေႏွာင္းလူတို႔ ဆက္လက္ႀကီးပြားတိုးတက္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းႏိုင္ၾကပါေစဟူေသာဆႏၵျဖင့္ ေဖာ္ျပေနျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၿမီးေကာင္ေပါက္လံုမေလးမ်ားကို သတိေပးေသာေဆာင္းပါးမ်ားကို ကြၽန္ ေတာ္တို႔ ဖတ္ရႈခဲ့ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဒၚအမာ၏ စာေပေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို အကဲခတ္ေသာအခါ ေဒၚအမာ၏ ရင္ထဲတြင္ ႀကီးပြားစိတ္ဓာတ္ကိန္းေအာင္းေနသည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္”ဟူ၍ ေရး သားထားေလသည္။

၁၉၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ‘ခ်င္းတြင္းမွပင္လယ္သို႔’ စာအုပ္ကို ထုတ္ေဝသည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ “ျပည္သူခ်စ္ေသာ အႏုပညာ သည္မ်ား” စာအုပ္၏ ေငြရတုသဘင္ပြဲကို အမရပူရ ေတာင္ေလးလံုး၌ က်င္းပသည္။ ထိုႏွစ္မွာပင္ “ျမန္မာ့မဟာဂီတ” ႏွင့္ “အာဖရိက ဝတၱဳတိုမ်ား” စာအုပ္ကိုေရးသားထုတ္ေဝသည္။

၁၉၉ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ လူထုဦးလွႏွင့္ ပူးတြဲေရးသားေသာ “ေဆးလိပ္နဲ႔ လူသား” စာအုပ္ကိုလည္းေကာင္း၊ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ ဓနမဂၢဇင္း၌ လစဥ္ေရးသားခဲ့ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုစုစည္း၍ “မႏၲေလးသူ၊ မႏၲေလးသား” အမည္ျဖင့္ စာအုပ္ကို လည္းေကာင္း၊ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္တြင္ ရနံ႔ သစ္မဂၢဇင္းတြင္ ဇမၵဴဒီပါေအာင္ထြန္းကေလာင္ကြဲျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာေရးရာေဆာင္းပါးမ်ားကို လည္းေကာင္း၊ ထိုင္းဝတၱဳတိုမ်ား (၁) ကိုလည္း ေကာင္း ေရးသားထုတ္ေဝသည္။

၁၉၉၃ ခုႏွစ္တြင္ မဂၢဇင္းမ်ား၌ေရးသားခဲ့ေသာ မႏၲေလးဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုစုေပါင္းလ်က္ “ရတနာပံုမႏၲေလး၊ ကြၽန္မတို႔မႏၲေလး” စာအုပ္ကို ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ယင္းႏွစ္မွာပင္ ထိုင္းဝတၱဳတိုမ်ား (၂) ကိုထုတ္ေဝသည္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ “သာသနာ့ဝန္ေဆာင္ ဆရာ ေတာ္ႀကီးမ်ား” စာအုပ္ႏွင့္ “ကြၽန္မတို႔ငယ္ငယ္က” ကိုယ္ေရးအတၳဳပတၱိစာအုပ္ကို ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။

၁၉၉၅ တြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႕၊ ဗဟုိအမ်ဳိးသားေက်ာင္း ေက်ာင္းသားေဟာင္းမ်ားဦးစီးထုတ္ေဝသည့္ “၇၅ ႏွစ္ေျမာက္ အမ်ဳိးသားေန႔ စိန္ရတု အထိမ္းအမွတ္မဂၢဇင္း” တြင္ တာဝန္ခံအယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

၁၉၉၇ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ ႐ႈမဝ၊ ပန္၊ ဓန၊ ရင္ထဲျငိမ္း မဂၢဇင္းတို႔၌ ေရးသားခဲ့ေသာ ျမန္မာ့ပန္းခ်ီဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးမ်ားကို စုစည္း၍ “ျမန္မာ့ ေခတ္သစ္ပန္းခ်ီ” စာအုပ္ကိုထုတ္ေဝခဲ့သည္။ စာအုပ္ထုတ္ေဝရျခင္း၏ ရည္ ရြယ္ခ်က္ကို ဆရာမႀကီးက “ဒီလို ျမန္မာပန္းခ်ီဆရာမ်ားရဲ႕ အေၾကာင္းေတြကို ကြၽန္မလက္လွမ္းမီတာမ်ားကို ေရးျပီးစုေပးထားလိုက္ေတာ့ “ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာပန္းခ်ီဆရာေတြရဲ့ အတၳဳပထၱိမွန္မွန္ကန္ကန္မွတ္တမ္းတင္ျပီးသား ရိွေသးတာမဟုတ္ဘူး” ဆိုတဲ့ ဦးေအာင္ခင္ရဲ႕ ေျပာဖူးတဲ့စကားကို တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ျဖည့္ဆည္းရာလည္း ေရာက္ပါတယ္။ ေရးလာေတာ့လည္း တစ္ႏြယ္ငင္ တစ္စင္ပါဆိုသလိုပဲ ျမန္မာပန္းခ်ီဆရာေတြရဲ႕ ပင္မကိုေရာ အခက္အလက္ေတြကိုေရာ ပါဝင္ေရးသားမိတာမ်ားလည္း ပါလာတာေပါ့။

ဥပမာ ကြၽန္မတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေခတ္သစ္ပန္းခ်ီ ၂ဝ ရာစု ႏွစ္ဦးပိုင္းဆီမွာ စတင္ေရာက္ရိွလာေတာ့ လူေတြက ဒီပန္းခ်ီကို ဘယ္ပံုဘယ္နည္း စတင္လက္ခံခဲ့ၾကတယ္။ ဖြံၿဖိဳးလာေအာင္ အဲဒီေခတ္ စာနယ္ဇင္းမ်ားက ဘယ္လိုႀကိဳးပမ္းေပးၾကတယ္။ ဒီပန္းခ်ီမ်ဳိးေစ့ကို စိတ္ေကာင္းရိွၾကတဲ့ ၿဗိတိသွ်လူမ်ဳိး အႏုပညာသမားသံုးေလးဦးက ျမန္မာလူငယ္ေတြထဲ ဘယ္လိုခ်ေပးခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔ ဘယ္လိုျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးၾကတယ္ဆိုတာမ်ားလည္း ပါလာတယ္ေလ။

ဆီေဆးမွာ ဦးဘဉာဏ္၊ ေရေဆးမွာ ဦးဘေဇာ္တို႔ကေနျပီး တပည့္တပန္းေတြ ဘယ္လိုပြားမ်ားရွင္သန္လာတယ္ဆိုတာမ်ားလည္း ပါလာ တာေပါ့။ ျမန္မာကာတြန္းစတင္ရတဲ့ ေခတ္ဦးကာလမွာ ဦးဘေဇာ္တို႔ လက္ရာကေလးမ်ား ေဖာ္ မႈလည္း ပါေသးရဲ႕။ ဒီစာအုပ္ဟာ ေခတ္သစ္ ျမန္မာ့ပန္းခ်ီသမိုင္း အျပည့္အစံု ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ႏို႔ေပမယ့္ ပန္းခ်ီသမိုင္းအတြက္ တစ္စုံ တစ္ခုေသာ အေထာက္အပံ့ေတာ့ ျဖစ္ေစႏိုင္မွာပါ” ဟူ၍ စာအုပ္အမွာ၌ ေရးသားထားေလသည္။ ထိုႏွစ္၌ပင္ မဂၢဇင္းေဆာင္းပါးကုိစုစည္း၍ “ေမေမ့ေရွးစကား” စာအုပ္ကို ထုတ္ေဝသည္။

ထို႔ေနာက္ ဆရာမႀကီးသည္ “ေတာင္အာရွျပတင္းေပါက္မ်ား (၁၉၉၉)၊ ေမေမ့ေရွးစကား (ဒုတိယတြဲ) (၂ဝဝဝ)၊ ငယ္ကကြၽမ္းတဲ့ ခင္ပြန္းသည္ သို႔ (၂ဝဝ၁)၊ ဆယ့္ႏွစ္ပြဲေစ်းသည္ႏွင့္ ကြၽန္မတို႔အညာ (၂ဝဝ၂)၊ လြမ္းသူ႔စာ (၂ဝဝ၃)၊ စာအုပ္ဆိုင္က လူဝင္လူထြက္ အေတြးအျမင္ေဆာင္း ပါးမ်ား (၂ဝဝ၄)” စာအုပ္မ်ားကို ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။

ဆရာမႀကီး လူထုေဒၚအမာ၏စာအုပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သတ္၍ ဆရာပါရဂူက “လူထုေဒၚအမာ၏ စာမ်ားသည္ မလြတ္တမ္း ဖတ္သင့္ဖတ္ထိုက္ေသာ စာမ်ားျဖစ္သည္။ လူထုေဒၚအမာသည္ ယခင္က စာကို စာအေရးအသားမ်ဳိးႏွင့္ေရးျပီး ထို႔ေနာက္ စကားေျပာအေရးႏွင့္ေရးသည္။ သို႔ရာတြင္ လူထုေဒၚအမာ၏စာမ်ားသည္ စာဖတ္သူအား ဆြဲေဆာင္ေခၚငင္သြားသည္ျဖစ္၍ စာ၏ဆြဲေဆာင္ရာသို႔ပါသြားေသာ စာဖတ္သူသည္ စာကုိ စကားေျပႏွင့္ ေရးေနသလား၊ စာေရးသလိုေရးေနသလားဟူသည့္ အေရးအသား ကြဲျပားျခားနားမႈဆီသို႔ပင္ အာရံုမေရာက္ႏိုင္ေတာ့ေပ။

ပင္ကိုယ္အလွရိွေသာ မိန္းမပ်ဳိသည္ သနပ္ခါးေရက်ဲ လိမ္းလိမ္း၊ ႏႈတ္ခမ္းနီဆိုးဆိုး လွၿမဲလွေနမည္။ လူထုေဒၚအမာ၏စာတြင္ “ပင္ကိုယ္ အလွရိွသည္” ဟူ၍ မွတ္ခ်က္ခ်ထားေလသည္။

မည္သို႔ဆုိေစ ၂၆ ႏွစ္လံုးလံုး မုဆိုးမဘဝျဖင့္ စာေပတာဝန္ကို ေက်ပြန္စြာထမ္းရြက္ခဲ့ေသာ ဆရာမႀကီးလူထုေဒၚအမာသည္ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၇ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ရာ ဆရာမႀကီး၏ ေနာက္ဆံုးခရီးကို သမီးျဖစ္သူ ေဒါက္တာျမမဥၨဴက ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လထုတ္ ရြက္ႏုေဝမဂၢဇင္းတြင္ “ေၾက ကြဲဖြယ္ပံုရိပ္မ်ား” ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ေအာက္ပါအတုိင္း ေရးသားထားေလသည္။

“ဒီတစ္ခါ ေသြးဝမ္းသြားတာ ရပ္မသြားဘဲ ထပ္ခါထပ္ခါ ပါေနေနတာမို႔ ေသြးေတြသြင္းရျပီး အေၾကာေဆးေတြလည္း အခ်ိန္နဲ႔ထိုးေနရတာ ေၾကာင့္ အေမ့လက္က ေသြးေၾကာေလးေတြ ထပ္ကာတလဲ ထိုးေနရတာေတာ္ေတာ္ေလးပန္းရွာတယ္။ “ေၾသာ္ ဇရာဇရာလို႔ ၿငီးတတ္ျပီး ငါဒီလိုမ်ားျဖင့္ အသက္မရွည္ခ်င္ဘူး” လို႔လည္းေျပာရွာတယ္။ ေဆးရုံတက္ရတဲ့ ၆ ရက္ေျမာက္တဲ့ညမွာ အေမာေဖာက္လာတယ္။ တစ္ည လံုး ေမာရွာတယ္။

အနားမွာရိွေနတဲ့ သားသမီးေတြမ်က္ႏွာ တစ္ေယာက္စီရွာျပီး ၾကည့္ရွာတယ္။ ဆရာဝန္ျဖစ္တဲ့ကြၽန္မ အေမ့မ်က္ႏွာကို မၾကည့္ရဲဘူး။ အေမ့ကုတင္နား ေဘးကတန္းေလးေပၚ မ်က္ႏွာဝွက္ထားရတယ္။ ကြၽန္မ အေမေမာတာေျပေအာင္ လုပ္မေပးႏိုင္ဘူး။ တကယ္ေတာ့ ကြၽန္မ အေမ့နားေဘးမွာ မ်က္ႏွာဝွက္ျပီးငိုေနတာပါ။ ဒီအေမာကို ဘယ္သူမွေျပေအာင္ လုပ္မေပးႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ တစ္ညလံုး ေမာေပမယ့္ သတိတစ္ခ်က္မလြတ္ခဲ့ဘူး။ ညေနတိုင္း အတူတူတရားထိုင္ဘက္ မေဆြက အဖြားတရားထိုင္ၾကစုိ႔ဆိုေတာ့ ဘယ္ႏွစ္နာရီ ထိုးၿပီလည္းတဲ့။ ငါးနာရီလို႔ဆိုေတာ့ တရားရေအာင္ထိုင္ရွာေသးတယ္။ ကြၽန္မတို႔ပရိတ္ေတြ တစ္ညလံုးရြတ္ပါတယ္။ ေမာေနတဲ့အ သံ က်ယ္ႀကီးနဲ႔ အေမပရိတ္ဝင္ ရြတ္ပါေသးတယ္။

ဧျပီလ ၇ ရက္ေန႔ နံနက္လင္းေတာ့ ေမာတာအသံေပ်ာ့လာျပီး ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ေမာဖို႔ အင္အားမရိွရွာေတာ့ဘူး။ ေတာ္ေတာ္ေလးညင္ သာလာျပီး နံနက္ ၈ နာရီ ၃၇ မိနစ္မွာ ဆံုးရွာတယ္။ လူတိုင္းေလွ်ာက္ရမယ့္ အိုျခင္း၊ နာျခင္းကို အေမပင္ပန္းစြာျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္”

သို႔ကလို ျပည္သူ႔အက်ဳိးျပဳစာမ်ားကို ကြယ္လြန္ခ်ိန္အထိ ေရးသား၍ ျပည္သူဘက္မွ အၿမဲ ျပတ္ျပတ္သားသား ရပ္တည္ကာ ျပည္သူ႔အက်ဳိးကို ထမ္းရြက္သြားေသာ စာေရးဆရာမႀကီးလူထုေဒၚအမာသည္ ျပည္သူခ်စ္ေသာပညာရွင္အျဖစ္ ထာဝရကမည္းတြင္ေနမည္မွာ မလြဲဧကန္ပင္တည္း။

သန္းဝင္းလႈိင္

သ႐ုပ္ေဖာ္ပန္းခ်ီ – မင္းေက်ာ္ခုိင္

Tin Maung Hlaing