(ျမိဳ႕လုလင္သူျကီး) ဗိုလ္မင္းေရာင္

ဗိုလ္ခ်ုပ္ ေအာင္ဆန္း‎ ၏အဘိုးျဖစ္ျပီး နာမည္ေက်ာ္ “ေရႊလေရာင္”ဘြဲ့ခံ ျမိဳ႕လုလင္ ျမိဳ႕သူျကီး ဦးမင္းေရာင္ ျဖစ္သည္။ ဦးမင္းေရာင္သည္ ဗိုလ္ခ်ုပ္ေအာင္ဆန္း၏ အဘြား ေဒၚသူဇာ၏ေမာင္ တစ္ဝမ္းကြဲျဖစ္ေလေသည္။

ငယ္ဘဝ

ဗိုလ္ခ်ုပ္ေအာင္ဆန္း၏ေဆြစဥ္မ်ိဳးဆက္ ဇယား
ဦးမင္းေရာင္(ေခၚ) ဗိုလ္မင္းေရာင္သည္ ေတာင္တြင္းျကီးျမိဳ႕ ေျမာက္လက္ေန သူျကီးမ်ိဳးရိုးျဖစ္သူ ေသြးေသာက္ဘြဲ့ရ ဦးမႉး၊ ေဒၚပိုတို့၏ သားျဖစ္သည္။ ဗိုလ္မင္းေရာင္၏မိခင္ ေဒၚပိုမွာ ကိုင္းရြာသူတည္း။ ဗိုလ္မင္းေရာင္ကို သကၠရာဇ္ ၁၁၉၉-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ ဖြားျမင္သည္။ ဦးမင္းေရာင္၏ ဘိုးဘြားမ်ား (ဦးမႉး၏ မိဘမ်ား)မွာ ေသြးေသာက္ျကီးဘြဲ့ရ ျမိဳ႕သူျကီး ဦးရိပ္ျကီး၊ မယ္ခဲတို့ ျဖစ္သည္။ ဦးမင္းေရာင္တြင္ ေမြးခ်င္းေလးေယာက္ရွိရာ ၎တို့မွာ-

ဦးမင္းေရာင္
ဦးမင္းေမာင္
ေဒၚမင္းေက
ေဒၚမင္းေပြ တို့ျဖစ္ရာ

 ၎တို့အနက္ ဦးမင္းေရာင္မွာ အျကီးဆံုးသားျဖစ္သည္။
စင္စစ္ ဦးမင္းေရာင္၏ အမ်ိဳးအႏြယ္မွာ ကုန္သည္မ်ိဳးမ်ား၍မင္းမႈထမ္းသူ နည္းပါးသည္။ ဦးမင္းေရာင္၏ညီ ဦးမင္းေမာင္ တစ္ဦးသာလွ်င္ အေတာ္အတန္ ရာထူးျမင့္မားခဲ့ေပသည္။ ဦးမင္းေမာင္သည္ ျမန္မာမင္းလက္ထက္အခါက ေတာင္တြင္းျမိဳ႕ဝန္၊ ပင္း၊ နတ္ေမာက္၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္း စသည့္ သံုးျမိဳ႕ဝန္၊ အခြန္ဝန္၊ ေတာင္ငူနယ္ျခံဝန္စသည္ ျဖင့္ အမႈေတာ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ထမ္းရြက္ခဲ့ရေလသည္။

ဦးမင္းေရာင္၏မိေထြး (ေဒၚေလး)ေတာ္စပ္သူမွာ နတ္ေမာက္ျမိဳ႕သူျကီး (ဦးေရွြနီ၏ဇနီး) မယ္စိုးျဖစ္သည္။ နတ္ေမာက္ျမိဳ႕သူျကီး ဦးေရွြနီ၏ အမ်ိဳးအႏြယ္မွာ မင္းခစားမ်ားသည္။ ပညာတတ္ ဉာဏ္ထက္ျမက္ျကသည္။ ၎၏ညီ ဦးပြားဆိုသူသည္ တရုတ္ျမိဳ႕ဝန္၊ သံေတာ္ဆင့္၊ ကသည္းျမင္းဝန္နွင့္ ျမင္ကြန္း မင္းသား၏ ဆရာျဖစ္၏။ ထို့ျပင္ ေတာင္စဥ္ဝန္ ဦးဝိုက္၊ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္ ခန္းပတ္မင္းျကီးတို့မွာလည္း ဦးေရွြနီ၏ အဆက္အႏြယ္မ်ားျဖစ္ရာ ဦးမင္းေရာင္သည္ မႉးမတ္အမ်ိဳးအႏြယ္ဟု ဆိုနိုင္သည္။

ဗိုလ္မင္းေရာင္သည္ ရုပ္ရည္သန္႔ျပန္႔ အထူးခန္႔သည္။ အရပ္ ၆ ေပနီးပါး အသားျဖဴ ၊ နႈတ္ခမ္းေမြး ေကာင္း၊ စူးရွေသာ မ်က္လံုးရွိကာ အခ်ိတ္ပုဆိုးဝတ္၍ ျမင္းစီးေသာအခါ လြန္စြာမွ ခန္႔ျငားလ်က္ က်က္သေရ ရွိလွသည္။ ညီျဖစ္သူ ဦးမင္းေမာင္မွာမူ မင္းတုန္းမင္းတရားျကီးလက္ထက္ ပထမေရႊတိုက္စိုး၊ ဒုတိယအေရွ႕တျပင္၊ ေတာင္တျပင္အခြန္ဝန္၊ တတိယ ေတာင္တြင္းဝန္၊ စတုတၳ ပင္း၊ နတ္ေမာက္၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္း ၃ ျမိဳ႕ဝန္၊ ပဥၥမ ေတာင္ငူျမိဳ႕၊ ႏွစ္ ျမိဳ႕ဝန္အျဖစ္ အျကိမ္ျကိမ္ ခ်ီးျမွင့္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။

ဦးမင္းေရာင္သည္ စိတ္ထက္ျမက္၏။ ရြပ္ရြပ္ခၽြံခၽြံ ေဆာင္ရြက္တတ္၏။ ရက္စက္တန္သည့္ေနရာ၌ ရက္စက္၏။ ညီ ဦးမင္းေမာင္ကား ထိုသို့မဟုတ္။ ေပ်ာ႔ေျပာင္း သိမ္ေမြ႕သည္၊ စိတ္နွလံုး နူးညံ့၏၊ ေစာင္းအတီး အေတာ္တတ္၏၊ သီခ်င္းဆိုေကာင္း၏။ ဦးမင္းေရာင္သည္ တစ္ျကိမ္တြင္ ျကက္သားစားခ်င္၍ ညီလုပ္သူအား အသတ္ခိုင္း၏။ ဦးမင္းေမာင္မွာ စိတ္သေဘာ နူးညံ့သူျဖစ္၍ မသတ္ဘဲေနရာ ဦးမင္းေရာင္ကိုယ္တိုင္ ျကက္ကိုသတ္၍ ခ်က္ျပဳတ္စား ေသာက္ျပီးလွ်င္ ဟင္းအက်န္ကို ညီအားမေကၽြဘဲ ေခြးေကၽြပစ္သည္ဟူ၏။

၎၏အဘြား ေဒၚမယ္ခဲ၏ မယ္ေတာ္ျကီးဈာပနတြင္လည္း ဦးမင္းေမာင္၏ တပည့္မ်ားနွင့္ ဦးမင္းေရာင္၏ တပည့္မ်ား လက္ေဝွ႔ထိုးသတ္ရာ ဦးမင္းေမာင္၏ တပည့္မ်ားကနိုင္သျဖင့္ ပဝါတစ္ပိုင္း ဆုခ်ေသာအခါ ဦးမင္းေရာင္က မခံမရပ္နိုင္သျဖင့္ ၎၏လူကို ပုဆိုးတစ္ထည္ ဆုခ်သည္ဟူ၏။ ဦးမင္းေရာင္၏ တပည့္မ်ားမွာ မိုက္မိုက္ကန္းကန္း လုပ္တတ္ေသာ သူမ်ားျဖစ္ေျကာင္း အဆိုရွိသည္။ ဦးမင္းေရာင္၏တပည့္ ေမာင္တုတ္ဆိုလွ်င္ ကဇာတ္ပြဲမ်ားတြင္ လူျပက္လက္စြဲမ်ားက ျပက္လံုးထုတ္လွ်င္ အျခားသူမ်ားအားလံုး ရယ္ေမာျပီးမွ တစ္ေယာက္တည္း က်ယ္ေလာင္စြာ ျကာရွည္ရြဲ႕၍ ရယ္ေမာတတ္ရာ ဆရာဦးမင္းေရာင္က သေဘာက်လွသျဖင့္ ဤသို့လုပ္သည့္အခါတိုင္း ဆုအျမဲေပးသည္ ဟူ၏။

ယင္းသို့ မိမိမွန္သည္ ထင္ရာကို တဇြတ္ထိုးလုပ္ရဲေသာ သတၱိေျကာင့္လည္း အဂၤလိပ္မ်ားကို ခုခံစဥ္ ညီျဖစ္သူ ဦးမင္းေမာင္က လက္နက္ခ်ရန္ စာအတန္တန္ေရးေသာ္လည္း ဗိုလ္မင္းေရာင္သည္ အသက္ေသသည္အထိ တိုက္ပြဲဝင္ သြားခဲ့ေပသည္။ ထို့ေျကာင့္ စံုနံ႔သာျမိဳင္ ဦးေက်ာ႔က ဗိုလ္မင္းေရာင္၏ ဘုန္းလက္ရံုးကို ဖြဲ႔ဆိုရာ၌

 “ေအာင္အတိတ္ကယ္ နိမိတ္၊ ေအာင္အဟိတ္ကယ္ေၾကညာ၊ ေရႊလင္ျမိဳ႕ေအာင္ခ်ာ၊ ရဲရံကြန္႔ ျမိဳ႕ႀကီးပိုင္၊ ပိုင္ပိုင္စိုးရ၊ မတ္ေပေလး။ ေအာင္ပြဲေလ ျပည္သိေနာ္ကြဲ႕၊ တိုင္းႀကီးရန္နွိမ္၊ ေရႊလင္ျမိဳ႕ႀကီး၊ အံ႔ခ်ီးလို့ ျဖန္႔ထီးေတဇာ၊ ရန္သူေပါင္းငယ္တို့၊ ညြတ္ေပ်ာင္းခိုလာ၊ ေအာင္သတင္းနွင့္၊ ေအာင္ခင္းေလ ေျမမ်က္နွာ။ ေသနဂၤၷွင့္သကဋဗ်ူဟာ၊ အိုဩ ရွစ္ရည္က်င္းတယ္ေလး” ဟူ၍ခ်ီးက်ဴးဖြဲ႕ဆိုထားသည္။

ထို႔ေနာက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၂၄၇) ခုနွစ္၊ ခရစ္ (၁၈၈၆) တြင္ မနၱေလး ေနျပည္ေတာ္မွ ေနလနွစ္ဆူ ပါေတာ္မူေသာအခါ အဂၤလိပ္မ်ား အထက္ျမန္မာျပည္ကို သိမ္းပိုက္စဥ္ ဗိုလ္မင္းေရာင္သည္ သူ႔ကၽြန္အျဖစ္ ႏြံနစ္မခံ၊ ကုလားျဖဴတို့အား မၾကည့္လိုေသာ ဇာတိမာန္ျဖင့္ လူသူ ၃၀ဝ၀-ခန္႔ စုျပီးလွ်င္ နယ္ခ်ဲ႕တို့ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ေလသည္။ ျမိဳ႕လုလင္ အေရွ႕ (၈) မိုင္ခန္႔အကြာတြင္ရွိေသာ ဒူေတာင္ (ျမင္းမဏိေတာင္)ထိပ္တြင္ ခိုင္ခံ့ေသာ သစ္ခံတပ္ႀကီးေဆာက္ လုပ္၍ တပ္စြဲျပီးလွ်င္ အဂၤလိပ္တို့ကို ၂ နွစ္တိုင္ ခုခံတိုက္ခဲ့သည္။ နယ္ခ်ဲ႔တပ္မ်ားက ထိုဒူေတာင္တြင္ တပ္စြဲေနေသာ ဗိုလ္မင္းေရာင္၏တပ္ကို လားတင္ အေျမာက္မ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္သည္။ ေပကန္ႀကီးရြာအနီးတြင္ ကုလားျဖဴစစ္တပ္နွင့္ ရင္ဆိုင္ရေသာအခါ၌ ဗိုလ္မင္းေရာင္က အနိုင္ရရွိသည္။ ထို့ေနာက္ ျမိဳ႕လုလင္အနီးတြင္ ညီတစ္ဝမ္းကြဲ ေတာ္စပ္သူ ဗိုလ္မံုးနွင့္အတူ တြဲဘက္၍ နယ္ခ်ဲ႔တို့ကို ေခ်မႈန္းရာ ရန္သူဘက္မွ ခုနစ္ေယာက္ ဖမ္းဆီးမိ၍ ယခု စြန္တံတားႀကီးအနီး ေျမာက္ဘက္ သရက္ပင္တြင္ ကားစင္တင္ ကြပ္မ်က္ခဲ့သည္။

သကၠရာဇ္ ၁၂၄၉-ခုနွစ္ ဝါဆိုလေလာက္တြင္ ဗိုလ္မင္းေရာင္တပ္မ်ားကို မေကြးစစ္တပ္၊ ေတာင္တြင္းစစ္တပ္၊ ရမည္းသင္းစစ္တပ္၊ မိတၳိလာစစ္တပ္၊ ေပါင္း ျဗိတိသွ်စစ္တပ္ ေလးတပ္ျဖင့္ ညွပ္တိုက္ရာ လူစုကြဲ၍ အင္အားနည္းသြားသည္။ ဤအခ်က္ကို အခြင့္ေကာင္းယူ၍ ေတာင္တြင္း ေတာင္လက္ျမိဳ႕အုပ္ ဦးေရႊအိက အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ဝင္ကာ အမႈထမ္းရန္ ေသြးေဆာင္ျဖားေယာင္ေသာ္လည္း ဗိုလ္မင္းေရာင္က “ကုလားကိုျဖင့္ ဘုရားမထူးျပီ၊ မတတ္နိုင္ပါက ရွမ္းျပည္ရြာသို့ တက္သြားမည္”ဟု စာျပန္ၾကားလိုက္သည္။

ျဗိတိသွ်အစိုးရသည္ ဗိုလ္မင္းေရာင္ကို မဖမ္းနိုင္သေရြ႕ ေတာင္တြင္းေျမာက္လက္ နယ္မ်ားကို ျငိမ္းခ်မ္းစြာ မအုပ္စိုးနိုင္ေျကာင္း သိသျဖင့္ ဗိုလ္မင္းေရာင္ကို အေသျဖစ္ေစ၊ အရွင္ျဖစ္ေစ၊ ဖမ္းဆီးေပးနိုင္သူအား ဆုေငြ ၁၀ဝဝိ/ က်ပ္ ေပးမည္ဟု ေၾကျငာခဲ့ေသး၏ သို့ျဖင့္ ဗိုလ္မင္းေရာင္သည္ ၁၂၄၉ ခု၊ ဝါေခါင္လဆန္း ၂ ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ကန္သား၊ ဗိုလ္ဆင့္၊ ဗိုလ္တရုပ္၊ ဗိုလ္ေရႊလွ၊ ၾကယ္တံခြန္ဗိုလ္တို့နွင့္အတူ ရွမ္းျပည္သို့တက္ရန္ စီစဥ္ေတာ႔သည္။ မိမိ ရွမ္းျပည္သို့ မထြက္ခြာမီ မေကြးျမိဳ႕အုပ္ ဦးစံရီထံ ခိုကိုးရန္အတြက္ အပ္နွံထားေသာ မိမိ၏ ငယ္မယား မထားအား နႈတ္ဆက္ရန္ ေသနတ္လက္နက္ အျပည့္အစံုရွိေသာ ဗိုလ္ ၂၀ နွင့္အတူ ဖိုေလးလံုးရြာသို့ ထြက္ခဲ့သည္။

ထိုအတြင္း အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္ ဂန္းေဒါသည္ နတ္ေမာက္ျမိဳ႕ရွိ သိမ္ေတာ္ေက်ာင္းတြင္ စစ္စခန္းခ်ကာ ဗိုလ္မင္း ေရာင္ကို ဖမ္းဆီးရန္ စံုစမ္းေထာက္လွမ္းလ်က္ရွိသည္။ ထိုစဥ္ ျမန္မာသစၥာေဖာက္ အခ်ိဳ႕က ဗိုလ္မင္းေရာင္သည္တပ္ပ်က္၍ ျမိဳ႕လုလင္မွ ျမိဳ႕သစ္ တယ္ပင္စခန္းရြာမ်ားကိုျဖတ္၍ မေကြးနယ္သို့ ထြက္သြားေျကာင္း လာေရာက္သတင္းေပးသျဖင့္ အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္သည္ ထိုေနရာသို့ ခ်ီတက္သြားသည္။ ဗိုလ္မင္းေရာင္ကို ေလးတိုင္စင္ရြာအနီး နားေနသည္ကို ေတြ႕ရွိျပီး တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားေလသည္။ ထို ေလးတိုင္စင္ရြာ တိုက္ပြဲတြင္ ေရႊလေရာင္မွာ ေပါင္က်ည္ဆန္သင့္ေသာ ဒဏ္ရာနွင့္ အဂၤလိပ္တို့ ေတြ႕ရွိဖမ္းမိသြားရာ ဗိုလ္မင္းေရာင္ အား အဂၤလိပ္၏ သစၥာခံရန္နွင့္ သစၥာခံက အသက္ခ်မ္းသာေပးမည္ဟု ျဗိတိသွ်တို့က ျဖားေယာင္းခဲ့ေသး၏။

ဘဝနိဂံုး 

 
သို့ေသာ္ ဗိုလ္မင္းေရာင္က သစၥာမခံသည့္ျပင္ ျပန္လည္တံု့ျပန္ ေျပာဆိုသည္။ ““ငါဟာ တိုင္းျပည္နဲ႔လူမ်ိဳးအေပၚ ဘယ္ေတာ႔မွ သစၥာမေဖာက္ဘူး၊ မင္းတို့ေပးတဲ့ရာထူးကို ငါ မလိုခ်င္ဘူး၊ မင္းတို့ ငါ့ကိုသတ္လိုက ခုခ်က္ခ်င္းပင္ သတ္ပါ””ဟု ေျပာဆိုရာ အဂၤလိပ္တို့က ဗိုလ္မင္းေရာင္ကို ေခါင္းျဖတ္ သတ္ပစ္လိုက္ေလသည္။ ဗိုလ္မင္းေရာင္ အနိစၥေရာက္ေသာအခ်ိန္မွာ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၉-ခုနွစ္၊ ဝါေခါင္လဆန္း ၂ ရက္၊ (ခရစ္ ၁၈၈၇ ခု၊ ဇူလိုင္လ ၂၁ ရက္) ဗုဒၶဟူးေန့ ညေန ၄ ခ်က္တီးအခ်ိန္ ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္မင္းေရာင္တြင္ ဇနီး ခုနစ္ ေယာက္ရွိရာ ပထမဇနီး မထားမွာ ေဒၚေလးေျပာင္၏ သမီးျဖစ္၍ ေမာင္နွမတစ္ဝမ္းကြဲ ေတာ္သည္။ တတိယဇနီး ေဒၚကံုတန္နွင့္ ဖြားျမင္ေသာသား ဦးစံေဖမွာ ၁၉၄၅-ခု မတိုင္မီက ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။ ဦးစံေဖ၏ သား ဦးသိန္းေမာင္မွာလည္း ျမိဳ႕လုလင္တြင္ ေနထိုင္ကာ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေလသည္။

ထို့ေနာက္ ဦးမင္းေရာင္၏ ဦးေခါင္းျပတ္ကို နတ္ေမာက္ျမိဳ႕ သိမ္ေတာ္ေက်ာင္းတိုက္၏ ေတာင္ဘက္ ကန္ေဘာင္ရိုးရွိ ထေနာင္းပင္တြင္ ဆြဲထားကာ လူအမ်ားအား လာေရာက္ ၾကည့္ေစသည္။ ဦးမင္းေရာင္ က်ဆံုးပံုကို ဆရာျကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မွိုင္းက သခင္ဋီကာ စာအုပ္၊ စာမ်က္နွာ ၂၁၃ တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေလးခ်ိဳးႀကီးကို ေရးဖြဲ႕သီကံုးခဲ့ ေလသည္။

ဦးမင္းေရာင္ ဘြဲ့ေလးခ်ိုးကဗ်ာ

 
“ျမတ္ေလာကီ သဘာဝတြင္ျဖင့္ ဓာတ္ေကာလီ ခါမရတာမို႔၊

 ျမန္မာမ်ား ဘုန္းသမ္ၻာ၊

 အိုဩ ရံႈးမွာေပါ့ ကံတစ္မ်ိုး၊

 မန္းပ်က္မွာ၊ စန္းလဂ္မသာ မယာလို့၊

 ဗမာ ဗမာခ်င္းေတာင္မွ အတင္းရန္မူလို့၊ 

ရန္သူ ရန္သူဟူ၍ မမွတ္တဲ့ျပင္၊

 ကိုယ့္တပ္ကိုယ္ ျပန္နင္းရၾကတဲ့၊ 

ဖ်င္းလွတဲ့ ကျမင္းမအေကာင္၊

 ဗိုလ္တခ်ိဳ႕ရယ္က၊ ကိုယ္ဖို႔ အလြတ္ရုန္းေရာ့မလို့၊

ေတာင္ ကုန္း သာသာယာယာ “ျမင္းမဏီ” စခန္းဆီက၊ 

တေရွာင္ေရွာင္ ပုန္းကာ၊ အတြင္း သိတဲ့၊ မင္း အမိဖမ္းခ်င္ၾကတဲ့ျပင္၊ ပရမ္းပတာ၊ ေတာ္ရာေတာ္ရာ ေျပးၾကေတာ့၊

 အေရးရွင္ မႀကံသာနွင့္၊ ကံၾကမၼာ ေရွးဝဋ္ေၾကြး ေပထင့္၊

 “ေလးတိုင္စင္” ရြာအတြင္းတြင္ျဖင့္ 

အဂၤလိပ္ေတြကို အတင္းႀကိတ္မေဟ့လို့ စမ္းခဲ့တဲ့ (ေၾသာ္) တေဖာင္ေဖာင္ သတင္းေတြနဲ႔၊ ေျပာင္ ေျပာင္လင္းခဲ့တဲ့၊ ေတာင္တြင္းက သခင္ကို

 ေအာင္ၾတင္းမရခင္ ဖမ္းတဲ့ျပင္၊ အၾကမ္းပတမ္း မလုပ္ေကာင္းေသာ္လဲ၊

 ဦးေခါင္း ျဖတ္ကာ အေသသတ္ျကသတဲ့၊

 မေက်နပ္ရွာသူ ေခ်ာင္တပဲ့ ဘုန္းတို့ရဲ့ ေျပရဌ္မွာ တေဘာင္နဲ႔ လြမ္းရပါေတာ့၊ (အမယ္မင္း) ေတာင္မန္းျမိဳ႕ ေနလနွစ္ေဆာင္ အညွိုးတြင္ျဖင့္။

http://nldamarapura.blogspot.com/

Tin Maung Hlaing