ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန႔ (သို႔) ဝိဆက္ေဒး Vesak Day

 ကဆုန္လျပည့္ဟာဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔ရဲ့ အထြဋ္အျမတ္ထားရာ“ဗုဒၶေန႔” ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကဆုန္လျပည့္
ဗုဒၶေန႔ဟာဆိုရင္ မဟာလူသားျမတ္ဗုဒၶ၊ သစၥာတရားကုိ လမ္းညႊန္ေဖာ္ထုတ္ေတာ္မူတဲ့
 ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ႕ ေမြးေန႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ “ကဆုန္လျပည့္ဗုဒၶေန႔” လို႔ေခၚဆိုၿပီး
 နိုင္ငံတကာသံုးအေနနဲ႔ေတာ့ “ကဆုန္လျပည့္ေန႔” ကို  “ဝိဆက္ေဒး” (Vesak Day) သို႔မဟုတ္
 “ဝိဆာခါေဒး” (Vesaka Day) လို႔ေခၚပါတယ္ ။
တစ္ႏုိင္ငံနဲ႔ တစ္နိုင္ငံ က်င္းပတဲ႔ရက္ေတြမတူညီသလို အေခၚအေဝၚေတြလည္းကြဲျပားၾကပါတယ္။

အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒရွ္နဲ႔ နီေပါႏိုင္ငံေတြမွာ ဤလျပည့္ေန႔ကို ၀ိဆာခ္ပူဇ(Visakah Puja)၊
 ဗုဒၶ ပုရ္နိမာ (Buddha Purnima)၊ ဗုဒၶဇယႏၱိ(Buddha Jayanti) လို႔လဲ အသိမ်ားပါတယ္။
ထိုင္းႏုိင္ငံမွာက ေတာ့ ၀ိဆာခဘုခ်( Visakha Bucha)၊
ဗီယက္နမ္မွာ ဖက္ဒန္း(Phật Đản)၊
အင္ဒိုနီးရွားမွာ ၀ိုင္းဆက္ (Waisak)၊
သီရိလကၤာမွာ ၀ိဆက္(ေ၀့ဆက္)( Vesak (Wesak))၊
တရုတ္စကားေျပာတဲ့ မေလးရွားနဲ႔ တရုတ္မွာ ေဖာဒန္း (fó dàn) ၊
တိဗက္မွာ စကဒ၀(Saga Dawa)လို႔ အသီးသီးေခၚဆို အသံုးျပဳကာ ပြဲေတာ္မ်ားကို
က်င္းပေလ့ရွိပါတယ္။
လာအိုႏိုင္ငံမွာလဲ ဒီပဲြေတာ္နဲ႔ ထပ္တူျဖစ္တဲ့ပြဲေတာ္ တစ္ခုရွိပါတယ္။ အဆိုပါ ပြဲေတာ္ကေတာ့
၀ိကဆက္ခ ေဘာကဆ(Vixakha Bouxa) လို႔ေခၚပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာကေတာ့ ဒီအခ်ိန္က်င္းပတဲ့ ဒီပဲြေတာ္ကို ကဆုန္လျပည့္ (Ka-sone-la-pyae) လို႔
 အမည္တြင္ပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ ျမန္မာျပကၡဒိန္ရဲ႕ ဒုတိယေျမာက္လျဖစ္တဲ့ “ကဆုန္လျပည့္”
လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ သီရိလကၤာ၊ မေလးရွား၊ ျမန္မာ၊ ထိုင္း၊ စကၤာပူ၊ ဗီယက္နမ္နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွား၊
 ေဟာင္ေကာင္၊ ထိုင္၀မ္တို႔မွာ ဒီ၀ိဆက္ပြဲေတာ္အခါသမယကို အမ်ားျပည္သူရုံးပိတ္ရက္အျဖစ
္ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။

အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာဓေလ့ထံုးစံမ်ားမွာ အသံုးျပဳတဲ့ မတူထူးျခားတဲ့ ျပကၡဒိန္ေတြရဲ႕ အလိုအရ
၀ိဆက္ပြဲေတာ္ရက္ကို အတိအက်သတ္မွတ္ဖို႔ေတာ ့ခက္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာျပကၡဒိန္ကို
 လက္ခံအသံုးျပဳတဲ့ ေထရ၀ါဒတိုင္းျပည္မ်ားမွာ ထံုးစံအားျဖင့္ ငါးလေျမာက္သို႔မဟုတ္
္ ေျခာက္လေျမာက္ရဲ႕ လျပည့္ေန႔၊ ဥပုသ္ေန႔မွာ ပြဲေတာ္ရက္ က်ေရာက္ပါတယ္။
တရုတ္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ တရုတ္ျပကၡဒိန္မွာ ပထမဆံုးလျပည့္က်တဲ့ ေလးလေျမာက္ျဖစ္ပါတယ္။
အေနာက္တိုင္း ျပကၡဒိန္အရကေတာ့ ပြဲေတာ္ရက္ဟာ တစ္သမတ္တည္း မရွိႏိုင္ပါဘူး။
ဒါေပမယ့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဧၿပီလနဲ႔ ေမလမွာေတာ့ က်ေရာက္ေလ့ရွိပါတယ္။

၁၉၅၀ခုႏွစ္မွာ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ညီလာခံၾကီးကို သီရိလကၤာႏိုင္ငံမွာ က်င္းပ
 ခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါညီလာခံမွာ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ေမြးေန႔ကို “၀ိဆက္ေန႔”အျဖစ္ ပြဲေတာ္က်င္းပၾကဖို႔
ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀ိဆက္အခါေတာ္ေန႔ေရာက္တိုင္း တစ္ကမၻာလုံးမွာရွိတဲ့ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ
 ဗုဒၶဘာသာဓေလ့ထုံးစံမ်ားရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို အမွတ္တရဂုဏ္ျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။
 တခါတရံ “ဗုဒၶေန႔”လို႔လဲသံုးၾကပါတယ္။

ဒီကဆုန္လျပည့္ဗုဒၶေန႔ဟာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအတြက္ ထူးျခားတဲ႔အခ်က ္(၅) ခ်က္ႏွင့္
 ျပည့္စုံသည့္အတြက္ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ျဖစ္ပါတယ္။ ထုိ (၅) ခ်က္မွာေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္ပါသည္။

(၁)။ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား ေလာင္းဟာ သုေမဓါရွင္ရေသ႔ဘဝနဲ႔ ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရား ၾကြလာတဲ႔
လမ္းခရီးမွာ မိမိကုိယ္ကုိ တံတားအျဖစ္ ၀မ္းလ်ားေမွာက္ေပးေတာ္မူၿပီးေနာက္ ယေသာ္ဓရာ
 အေလာင္းသုမိတၱာမိန္းကေလးထံမွ ၾကာပန္းကုိယူလွ်က္ ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရားအား
 လွဴဒါန္းေတာ္မူပါတယ္။ ဒီပကၤရာျမတ္စြာဘုရားရွင္မ ွအလွဳကို လက္ခံေတာ္မူၿပီး ဒီရေသ႔ဟာ
 ေနာက္ ေလးသခ်ၤနဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္းအၾကာ ဘဒၵကမၻာမွာ ေဂါတမဘြဲ႔ေတာ္နဲ႔
ဘုရားစင္စစ္ျဖစ္မယ္ဆိုတာကိုတာ “ဗ်ာဒိတ္ေတာ္” ထားတဲ႔ေန႔ဟာ ဒီကဆုန္လျပည့္ေန႔ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) ။ ဘုရားေလာင္းရဲ့ေနာက္ ေနာက္ဆံုးဘဝ သိဒၶတၳမင္းသားအျဖစ္ မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ ခုႏွစ္ ၊
 ကဆုန္လျပည့္ ေန႔ (ဘီစီ ၆၂၃ ) သကၠတိုင္း ၊ ကပိလဝတၳဳၿမိဳ႔ေတာ္နဲ႔ ေဒဝဒဟၿမိဳ႔အၾကားမွာရွိတဲ့
လုမၺနီအင္းၾကင္းေတာမွာ ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ျမတ္စြာဘုရားရွင္ေမြးေန႔ဟာလည္း
 ကဆုန္လျပည့္ေန႔ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေန႔မွာပဲ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ့ ဖြားဘက္ေတာ္ေတြျဖစ္တဲ႔ ညီေတာ
္ အာနႏၵာ ၊ ယေသာ္ဓရာမိဖုရား ၊ ဆႏၵအမတ္ ၊က႑ကျမင္း ၊ မဟာေဗာဓိေညာင္ပင္ႏွင္႔ ေရႊပလႅင္ ၊
 ေရႊအိုးႀကီး ၄ လံုးတို႔ပါတၿပိဳင္တည္းေပၚထြန္းခဲ႔ပါတယ္ ။

(၃) ။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ဟာ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခု ကဆုန္လျပည့္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔ (ဘီစီ ၅၈၈ )မွာ
 ဘုရားအျဖစ္ကုိ ေရာက္ေတာ္မူပါတယ္။ ဒီဘုရားျဖစ္တဲ႔ ကဆုန္လျပည့္ေန႔မွာပဲ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က
အတြင္းရန္ျဖစ္တဲ႔ ကိေလသာရန္ကုိ ေအာင္ျမင္ေတာ္မူခဲ႔ၿပီး၊ အျပင္ရန္ျဖစ္တဲ႔မာနတ္ရန္ကို
ေအာင္ျမင္ေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။ သမၼာသမၺဳဒၶဘုရားမ်ားသာ ရရွိအပ္ေသာ သဗၺညဳတ
ေရႊဥာဏ္ေတာ္ႀကီးကိုလည္း ဒီကဆုန္လျပည့္ေန႔မွာပဲ ရရွိေတာ္မူခဲ႔တာျဖစ္ပါတယ္။

(၄) ။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူၿပီးတစ္ႏွစ္အၾကာ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၄-ခုႏွစ္
 ကဆုန္လျပည့္ေန႔ (ဘီစီ ၅၈၇) သာဝတၳိၿမိဳ႕၊ ေဇတဝန္ေရႊေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမွာ “ဗုဒၶဝင္ ပါဠိေတာ္ႀကီး”
ကို ေဟာၾကားခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ဘုရားရွင္ရဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတာ္ ဗုဒၶ၀င္ကိုေဟာၾကားခဲ႔တာလည္း
 ဒီ ကဆုန္လျပည့္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

(၅) ။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ဟာ ဘုရားအျဖစ္ ၄၅ ဝါပတ္လံုး တရားဓမၼေဟာၾကားၿပီး သတၱဝါတို႔အက်ိဳးကို
ေန႔မနားညမအား ႀကိဳဳးစားေဆာင္ရြက္ေတာ္မူခဲ႔ၿပီး မဟာသကၠရာဇ ္၁၄၈-ခုႏွစ္၊ ကဆုန္လျပည
့္ (ဘီစီ၅၄၃) ေန႔ကုသိနာ႐ုံျပည္၊ မလႅာမင္းတို႔ရဲ႕ အင္ၾကင္းစံုစုံ ေပါက္ေရာက္ေနေသာ
 အင္ၾကင္းေတာမွာ ပရိနိဗၺာန္စံဝင္ေတာ္မူခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ျမတ္စြာဘုရားရွင္
ပရိနိဗၺာန္စံဝင္ေတာ္မူတာလဲ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုထူးျခားတဲ႔ အခ်က္ ( ၅ ) ခ်က္နဲ႔ ျပည့္ စံုေနတဲ႔ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ကို
 “ဖြား ပြင့္ ေဟာ စံ ဗ်ာဒိတ္ခံ မွတ္ရန္ လကဆုန္” လုိ႔ မွတ္ရလြယ္ေအာင္
 သေကၤတ ျပဳထားၾကပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ဓေလ႔မွာေတာ့ ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန႔ကို ေန႔ထူးေန႔ျမတ္အျဖစ္
 သတ္မွတ္ၿပီး ဗုဒၶရဲ့အမွတ္အသားအပင္ ျဖစ္ေတာ္မူတဲ႔ ေဗာဓိေညာင္ပင္တို႔ကို ေညာင္ေရသြန္းေလာင္း
ျခင္း၊ ဥပုသ္သီလ ေဆာက္တည္ျခင္း၊ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ျပဳလုပ္ျခင္းတို႔ လုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။

 အညြန္း။http://tknn.org/index.php?topic=744.0

- ( က၀ိရန႔ံ )

စာေရးသူ Oppositeye myanmar