ရန္ကုန္ေကာလိပ္ႏႇင့္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္တို႔မႇသည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ဆီသို႔ ...

ရန္ကုန္တကၠသိုလ္သည္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ႏႇင့္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္တုိ႔အား အေျခခံ၍ ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ရန္ကုန္ဟုိက္စကူးေက်ာင္း

ရန္ကုန္ေကာလိပ္သည္ ရန္ကုန္အစိုးရ ဟိုက္စကူးေက်ာင္း (Government High School)ကို မူတည္၍ စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ရန္ကုန္အစိုးရ ဟိုက္စကူးေက်ာင္းကို ကိုလိုနီေခတ္ ၂ မတ္ ၁၈၇၄ ကပင္ စတင္ဖြင့္လႇစ္ ခဲ့ပါသည္။ ယင္းဟုိက္စကူး ေက်ာင္းမႇ အထက္တန္း အဆင့္ကိုသာ အျမင့္ဆံုး သင္ယူႏိုင္ၾကသည္။ တကၠသုိလ္ပညာ ဆက္လက္ သင္ယူႏိုင္ျခင္း မရႇိေပ။

အေစာပိုင္းကာလတြင္ ကာလကတၲားႏႇင့္ မဒရပ္ၿမိဳ႕မ်ားသို႔ သြားေရာက္ကာ တကၠသုိလ္ပညာ သင္ယူၾကရ၏။ အက္(ဖ္)ေအ (First Arts)စာေမးပြဲ ေျဖဆုိေအာင္ျမင္ ၾကၿပီးေနာက္ ဘီေအဒီဂရီအတြက္ ဆက္လက္ ေျဖဆုိၾကရ၏။ သုိ႔ျဖစ္၍ ေငြေၾကးခ်မ္းသာ သူမ်ားသာ တကၠသုိလ္ ပညာအတြက္ အိႏၵိယသုိ႔ သြားေရာက္ ပညာသင္ယူ ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

ရန္ကုန္ေကာလိပ္ အဆင့္သုိ႔

၁၈၈၁ ခုႏႇစ္တြင္ ရန္ကုန္အစိုးရ ဟုိက္စကူးေက်ာင္းရႇိ အထက္တန္းျပ ဆရာမ်ားက အခမဲ့အျဖစ္ မိမိတို႔ ေက်ာင္း၌ပင္ ကာလကတၲား တကၠသုိလ္မႇ ျပဳလုပ္ေသာ အက္(ဖ္)ေအ စာေမးပြဲအတြက္ သင္တန္းမ်ား ပုိ႔ခ်ေပးခဲ့ၾကသည္။ ၁၈၈၀-၈၁ ခုႏႇစ္ သင္တန္းဖြင့္လႇစ္စက ေက်ာင္းသားရႇစ္ဦးသာ ရႇိခဲ့ရာ ေနာက္ႏႇစ္မ်ားတြင္ တစ္စတစ္စ ပိုမုိမ်ားျပား လာခဲ့သည္။ ၁၈၈၃-၈၄ ခုႏႇစ္မ်ားတြင္ ဘီေအဒီဂရီ စာေမးပြဲ ၀င္ေရာက္ေျဖဆုိႏိုင္ရန္ သင္တန္းကို တုိးခ်ဲ႕ဖြင့္လႇစ္ ႏုိင္ခဲ့သည္။

ရန္ကုန္ဟုိက္စကူး ေက်ာင္းတြင္ တကၠသုိလ္ ပညာမ်ား စတင္သင္ၾကား ေပးခဲ့ၿပီး ကာလကတၲား တကၠသုိလ္၀င္ စာေမးပြဲမ်ားလည္း ေျဖဆုိလ်က္ ရႇိၿပီျဖစ္ရာ ရန္ကုန္အစုိးရ အထက္တန္းေက်ာင္းကုိ ၁ မတ္ ၁၈၈၅ တြင္ ကာလကတၲား တကၠသိုလ္ လက္ေအာက္ခံ ပထမတန္း ဘီေအဒီဂရီ ေကာလိပ္အျဖစ္ အသိအမႇတ္ ျပဳခဲ့ပါသည္။ ေကာလိပ္အမည္ကုိလည္း ရန္ကုန္ေကာလိပ္ (Rangoon College) ဟု ေခၚဆိုၾကသည္။

ကူရႇင္ေက်ာင္း

ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္ေခၚ ယုဒႆန္ေကာလိပ္၏ အစမႇာ ဘက္(ပ) တစ္ေကာလိပ္ (Baptist College) ေက်ာင္းျဖစ္ပါသည္။ ၁၈၇၂ ခုႏႇစ္တြင္ အေမရိကန္ ႏႇစ္ျခင္းခရစ္ယာန္မစ္ရႇင္ အဖြဲ႕က စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ေက်ာင္းျဖစ္သည္။ ယင္းကုိ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီး ေဂ်အဲန္ကူရႇင္(J N Cushing)(၁၈၉၄-၁၉၀၆) အား အစြဲျပဳ၍ ေနာက္ပုိင္း ကူရႇင္အထက္တန္းေက်ာင္းဟု ေခၚဆုိခဲ့ၾကသည္။ (ယခု အလံုအထက-၄ ျဖစ္ပါသည္။)

ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္

ကူရႇင္အထက္တန္းေက်ာင္းမႇ ၁၈၉၄ ခုႏႇစ္တြင္ ေကာလိပ္ဌာနတစ္ခု စတင္ဖြင့္လႇစ္ကာ အက္(ဖ္)ေအ စာေမးပြဲမ်ားကုိ က်င္းပေပးခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က ကာလကတၲား တကၠသိုလ္ႏႇင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားျခင္းျဖစ္၏။ ေက်ာင္းလခမႇာ ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားမ်ား အတြက္ ငါး႐ူပီးျဖစ္ၿပီး အထက္တန္း ေက်ာင္းသားမ်ား အတြက္မူ ေလး႐ူပီး ျဖစ္ပါသည္။

၁၈၉၄ ခုႏႇစ္ ေမလ ေကာလိပ္စတင္ ဖြင့္လႇစ္ခ်ိန္မႇ သံုးႏႇစ္အတြင္း ေကာလိပ္တက္သူ ေက်ာင္းသား ၂၃ ဦးရႇိခဲ့ၿပီး ၁၈၉၆ ခုႏႇစ္တြင္ တစ္ဦး၊ ၁၈၉၇ ခုႏႇစ္တြင္ သံုးဦး အက္(ဖ္)ေအ စာေမးပြဲ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ၁၉၁၈ ခုႏႇစ္တြင္ ႏႇစ္ျခင္းခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳ ေဒါက္တာဂ်ပ္ဆင္ (ဆရာယုဒႆန္)ကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္ဟု အမည္ေျပာင္းလဲ ေခၚဆိုခဲ့သည္။

၁၉၂၀ ျပည့္ႏႇစ္တြင္ တစုတစည္းတည္းေသာ တကၠသုိလ္စနစ္ကုိ စတင္တည္ေထာင္ေသာအခါ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္သည္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ (ထုိေခတ္အေခၚ ယူနီဗာစီတီေကာလိပ္) ႏႇင့္ အေပါင္းပါ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္တြင္ ကရင္တုိင္းရင္းသား အမ်ားအျပား တက္ေရာက္ ၾကသျဖင့္ ကရင္ေက်ာင္းဟုလည္း ေခၚဆုိၾကသည္။

ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ အက္ဥပေဒ

ရန္ကုန္ေကာလိပ္သည္ ကာလကတၲား လက္ေအာက္ခံ ဒီဂရီေကာလိပ္ အျဖစ္မႇ ၆ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၂၀ တြင္ ယူနီဗာစီတီ အက္ဥပေဒကို အတည္ျပဳကာ သီးျခားရပ္တည္ လာခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က ယူနီဗာစီတီ အက္ဥပေဒကို မေက်နပ္ ၾကသျဖင့္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ႏႇင့္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္တို႔မႇ ေက်ာင္းသားႀကီးမ်ား ဦးေဆာင္ကာ သပိတ္ေမႇာက္ခဲ့ၾကရာ ပထမေက်ာင္းသား သပိတ္ႀကီး ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ (သုိ႔ေသာ္ ေနာက္ပုိင္း ၿဗိတိသွ်အစိုးရက လုိက္ေလ်ာမႈအခ်ိဳ႕ ရႇိခဲ့သျဖင့္ သပိတ္ျပန္လႇန္ကာ သပိတ္ေမႇာက္ ေက်ာင္းသားအခ်ိဳ႕ ယူနီဗာစီတီသို႔ ျပန္တက္ခဲ့ၾကသည္။ အခ်ိဳ႕က ဗဟန္း၌ တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသား ေကာလိပ္သို႔ တက္ေရာက္ခဲ့ၾက၏)

ဖြင့္လႇစ္စ ယူနီဗာစီတီေကာလိပ္

ရန္ကုန္ယူနီဗာစီတီ ေကာလိပ္ ဖြင့္လႇစ္စက သင္ၾကားေရးအဖြဲ႕ ၁၂ ဖြဲ႕၊ ဌာန ၁၂ ခု ထားရႇိခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ ဌာနအသီးသီး၌ ပါေမာကၡ (ထုိေခတ္အေခၚ စာပုိ႔ဆရာႀကီး) မ်ား ျပည့္စံုစြာ မခန္႔ႏိုင္ေသးသျဖင့္ ေျခာက္ဌာနသာ ဖြင့္လႇစ္ႏိုင္ပါေသးသည္။ ယင္းေျခာက္ဌာနႏႇင့္ ပါေမာကၡမ်ားမႇာ အဂၤလိပ္စာဌာန-မစၥတာစေလာ့စ္၊ အေရႇ႕တုိင္းပညာဌာန- မစၥတာဒူ႐ိြဳင္ဇယ္၊ သခ်ၤာဌာန-မစၥတာအို၀င္၊ ဓာတုေဗဒဌာန-ဟန္းတား၊ ဒႆနိကေဗဒ ဌာန-ေရာ့ခ္၊ ဥပေဒ ပညာဌာန-ဦးေမေအာင္ တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ တကၠသိုလ္၀င္တန္း ေအာင္ျမင္သူမ်ား အေနျဖင့္ ယူနီဗာစီတီေကာလိပ္ တက္ေရာက္လုိပါက ဥပစာတန္းကို ဦးစြာတက္ေရာက္ ၾကရသည္။ ဥပစာသိပၸံ၊ ဥပစာ၀ိဇၨာတန္းကို ႏႇစ္ႏႇစ္တက္ေရာက္ ၾကရျခင္းျဖစ္၏။ ထို႔ေနာက္ သိပၸံတန္း၊ ၀ိဇၨာတန္းမ်ားတြင္ ႏႇစ္ႏႇစ္ဆက္လက္ ပညာဆည္းပူး ၾကရကာ ဘြဲ႕အသီးသီး ရရႇိၾကေလသည္။

ပထမဆံုး ဘြဲ႕ႏႇင္းသဘင္

ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၏ ပထမဆံုး ဘြဲ႕ႏႇင္းသဘင္ အခမ္းအနားကို ၂၈ ႏို၀င္ဘာ ၁၉၂၁ တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဂ်ဴဗလီေဟာ (ယခု စစ္သမုိင္းျပတုိက္ေနရာ) ၌ စတင္က်င္းပခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က ယခုရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ ေနရာမႇ တကၠသုိလ္ အေဆာက္အအံုမ်ား မရႇိေသးသကဲ့သုိ႔ ဘြဲ႕ႏႇင္းသဘင္ ခန္းမလည္း မရႇိေသးေပ။ ပထမဆံုး ဘြဲ႕ႏႇင္းသဘင္ အခမ္းအနားသုိ႔ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ အဓိပတိ ဒုတိယဘုရင္ခံ ဆာရယ္ဂ်ီနယ္ကရက္ေဒါက္ ႀကီးမႇဴးလ်က္ ရန္ကုန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိင္ရာ အေရးပါေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ထုိအခ်ိန္ကာလအထိ ရန္ကုန္ယူနီဗာစီတီ ေက်ာင္းတုိက္ဟုသာ ေခၚဆုိေလ့ ရႇိခဲ့ၾကသည္။ လက္ရႇိဘြဲ႕ႏႇင္းသဘင္ ခန္းမကုိ ၂ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၂၂ တြင္ အုတ္ျမစ္ခ် တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။

အဆင့္အတန္းခြဲျခားမႈ

ဤတြင္ တကၠသိုလ္၀င္တန္း၌ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ၾကသူမ်ား၊ အမႇတ္ေကာင္း သူမ်ားသည္ ဥပစာတန္းကုိ ႏႇစ္ႏႇစ္မေနရဘဲ တစ္ႏႇစ္တည္းေပါင္း၍ တက္ရသည္လည္း ရႇိပါသည္။ ယင္းေက်ာင္းသားမ်ားကုိ အထူးေက်ာင္းသားမ်ားဟု ဆုိႏုိင္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၁၉၂၅ ခုႏႇစ္ မတ္လတြင္ က်င္းပခဲ့သည့္ တကၠသိုလ္၀င္တန္း စာေမးပြဲမႇစၿပီး ေအာင္စာရင္းကုိ (က) (ခ) ခြဲလုိက္ရာ (က)ျဖင့္ ေအာင္ျမင္သူမ်ား ရန္ကုန္ယူနီဗာစီတီ ေကာလိပ္သုိ႔ တုိက္႐ိုက္တက္ေရာက္ ႏိုင္ၾကေသာ္လည္း (ခ)ျဖင့္ ေအာင္ျမင္သူမ်ားမႇာ တစ္ႏႇစ္ အႀကိဳသင္တန္း တက္ၾကရသည္။ (ထုိအတန္းကုိ ဂြတန္းဟု အရပ္အေခၚျဖင့္ ေခၚဆုိၾကပါသည္။) ၀ိဇၨာ၊ သိပၸံ ဂုဏ္ထူးတန္း တက္ေရာက္ခြင့္ ရရႇိၾကသူမ်ားမႇာ ဥပစာတန္းၿပီးလွ်င္ ေနာက္ထပ္သံုးႏႇစ္ ဆက္လက္သင္ယူ ၾကရသည္။

ရန္ကုန္တကၠသုိလ္

ရန္ကုန္ယူနီဗာစီတီ ေကာလိပ္သည္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ႏႇင့္ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္တုိ႔၏ အေပါင္းပါအျဖစ္ တည္ရႇိခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း လက္ရႇိရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ ေနရာတြင္ အေဆာက္အအုံမ်ား တည္ေဆာက္ ၿပီးစီးေသာအခါ ဂ်ပ္ဆင္ေကာလိပ္မႇာ ၀ိဇၨာတန္း၊ ရန္ကုန္ေကာလိပ္မႇာ သိပၸံတန္းေနရာအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့သည္။ ရန္ကုန္ယူနီဗာစီတီ ေကာလိပ္အား ၁၉၃၁ ခုႏႇစ္ခန္႔တြင္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ဟု အမည္ေျပာင္းလဲ ေခၚဆုိခဲ့ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ သိပၸံခန္းမ၊ ၀ိဇၨာခန္းမမ်ား တည္ေဆာက္ ၿပီးစီးခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။

ေခတ္အဆက္ဆက္ အေျခအေန

ထုိ႔ေနာက္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္သည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ ျဖစ္ပြားစဥ္ ၁၅ ဇန္န၀ါရီ ၁၉၄၂ တြင္ ဘုရင္ခံ၏ အမိန္႔ျဖင့္ တရား၀င္ ပိတ္သြားပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ေနာက္တစ္လ ႏႇစ္လအတြင္းတြင္ ဂုဏ္ထူးတန္း ေက်ာင္းသားမ်ားအား မိမိတုိ႔၏ ပါေမာကၡမ်ားရႇိရာ ၿမိဳ႕မ်ားသုိ႔ ဆက္သြယ္သြားေရာက္ကာ ေျဖဆုိခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ ၁၉၄၄ ခုႏႇစ္ ဧၿပီလတြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို ျပန္လည္ ဖြင့္လႇစ္ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ မူလေနရာမႇာ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးခဲ့ရသျဖင့္ ယခုလသာ အထက(၂) ေနရာ၌ ျပန္လည္ ဖြင့္လႇစ္ခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္မႇ မူလေနရာသုိ႔ ျပန္လည္ေျပာင္းေရႊ႕ ႏိုင္ခဲ့ကာ ပါလီမန္ေခတ္တစ္ေလွ်ာက္ ဆက္လက္ ရႇင္သန္ခဲ့သည္။

စစ္အစိုးရလက္ထက္

၂ မတ္ ၁၉၆၂ တြင္ ေတာ္လႇန္ေရး ေကာင္စီက အာဏာသိမ္းခဲ့ၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္၏ အခန္းက႑မႇာ တစ္စတစ္စ ေမႇးမိႇန္သြားခဲ့၏။ ေက်ာင္းသားသမဂၢ အေဆာက္အအံုမႇာလည္း ၿဖိဳခြင္းခံခဲ့ရသည္။ ယင္းေနာက္ပုိင္း ေက်ာင္းသားမ်ား ဦးေဆာင္ပါ၀င္ခဲ့သည့္ အေရးေတာ္ပံု ကာလမ်ားကုိ ေက်ာ္ျဖတ္ကာ လြတ္လပ္ေရး ဗိသုကာႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကဲ့သုိ႔ေသာ မ်ိဳးခ်စ္သူရဲေကာင္းမ်ား၊ အသိပညာရႇင္ အတတ္ပညာရႇင္မ်ားကုိ ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ရာ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ႀကီး၏ အခန္းက႑မႇာ ကြယ္ေပ်ာက္ သြားေတာ့သည္။

က်မ္းကုိး ၁။ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္စိန္ရတုစာေစာင္ (၁) (၂)

ရန္ကုန္ေကာလိပ္
Eleven Media Group
Written by တင္ႏိုင္တိုး