တကၠသိုလ္ေက်ာင္းမွ ထြက္ၿပီး တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး၏ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ ေနခ်ိန္မွာပင္ သူ၏ ပကာသနမရွိ ဟိတ္ဟန္မထုတ္ဘဲ ေနတတ္ထိုင္တတ္ပံုကို အတူေနသူ သခင္တင္ဦးက “တကၠ သိုလ္ ေက်ာင္းထြက္ဟူ၍ သူ႔ကိုျမင္လွ်င္ ယံုႏိုင္စရာမရွိေပ။ ယင္းအခါ သူ႔ကိုျမင္လွ်င္ ေခါင္းစုတ္ဖြား ႐ႈသိုးသိုးႏွင့္ လံုခ်ည္တိုတို ၀တ္ၿပီးလွ်င္ ေလယာဥ္ပ်ံ ဖိနပ္ေသာ္၎၊ ခံုဖိနပ္ေသာ္၎၊ စီးလ်က္သားသာ ေတြ႕ရမည္ျဖစ္သည္” ဟု၎၊ ေလာက၀တ္မရွိဘဲ ေနထိုင္တတ္ပံုကိုလည္း “တခါက သူႏွင့္ က်ေနာ္ အစည္းအ႐ံုးမွ ေမာင္ဂိုမာရီ လမ္းအတိုင္း ေျခလ်င္ ေလွ်ာက္လာၾကသည္။ သြင္႐ံုအနီးတြင္ သူ႔အား လူတေယာက္က ႏႈတ္ဆက္လိုက္သည္။ သူကမူ ျပန္၍ ႏႈတ္မဆက္ဘဲ ေခါင္းငိုက္စိုက္ျဖင့္သာ ေလွ်ာက္သြားသည္။ က်ေနာ္က ‘ေစာေစာက ခင္ဗ်ားကို လူတေယာက္ ႏႈတ္ဆက္သြားတယ္။ ခင္ဗ်ား မၾကားဘူးလား’ ဟုေမးရာ ‘ဟင္’ ဟုသာ က်ေနာ့္အား တခြန္းတည္းေျပာၿပီး သြားစရာ ဆက္ သြားခဲ့သည္။ ဤသည္တို႔ေၾကာင့္ပင္ သူ႔အေၾကာင္းကို မသိသူမ်ားက လူတမ်ဳိးပဲ၊ ဆိုရွယ္မျဖစ္ဘူးဟူ၍ စြပ္စြဲၾကသည္။ လမ္းသြားလွ်င္ ပတ္၀န္းက်င္ကို ဂ႐ုျပဳေလ့မရွိသည္မွာ သူ႔အက်င့္တခု ျဖစ္သည္။ သူကား အစဥ္းစားႀကီးသူ တည္း” ဟု၎ ေရးသားခဲ့သည္။
က်ေနာ္၏ အေတြးထဲ၌မူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၌ ဂုဏ္ပကာသန မရွိျခင္း၊ ေလာက၀တ္ မရွိျခင္းတို႔မွာ သူ၏ ေခါင္းထဲ၌ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရး တည္းဟူေသာ ႀကီးမားသည့္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ႀကီး တခုတည္းကိုသာ အစဥ္တစိုက္ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ေနသည့္အတြက္ က်န္သည့္ အေသးအဖြဲ ကိစၥမ်ားကို ေနရာမေပးႏိုင္၊ ေပးဖို႔လည္း သတိမရျခင္း ျဖစ္မည္ဟု ထင္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ သူသည္ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရး ရရွိရန္အတြက္ မည္သို႔မည္ပံု လုပ္ေဆာင္ရမည္ကို အခ်ိန္ရွိသေ႐ြ႕ စဥ္းစားေနၿပီး မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ မည္သည့္အရာကို အခ်ိန္ကိုက္ လုပ္ေဆာင္ရမည္ကို အျမဲတေစ ၾကံစည္ ေတြးေတာေနသည့္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ႀကီးမားလြန္းသူတဦး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ဟုလည္း ေတြးထင္မိပါသည္။
“ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္သည္ ၿငိမ္သက္စြာ၀ပ္၍ ေခ်ာင္းေျမာင္းေနေသာ က်ားတေကာင္ျဖစ္သည္။ က်ားသည္ မိမိ ခုန္အုပ္ရမည့္ အခ်ိန္အတိအက် ေရာက္မွသာခုန္အုပ္ေလသည္။”
• • •
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရး ရရွိရန္အတြက္ အဂၤလိပ္အစိုးရကို လက္နက္ကိုင္ ေတာ္ လွန္မွရမည္ဟု ယံုၾကည္သည္။ ယံုၾကည္သည့္အတိုင္းလည္း လက္ေတြ႕ လုပ္ေဆာင္ပံုကို သခင္တင္ဦးက ေအာက္ပါအတိုင္း ဆက္လက္ ေရးသားခဲ့သည္။
“၁၉၄၀ခုႏွစ္ တေပါင္းလ ညတညတြင္ ပူျပင္းလွသျဖင့္ သူႏွင့္ က်ေနာ္တို႔သည္ ဗိုလ္တေထာင္ သေဘၤာဆိပ္တြင္ ေလညႇင္းခံရင္း ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္း ေျပာဆိုၾကသည္။ သူက အဂၤလိပ္ကို လက္နက္ကိုင္ၿပီး မေတာ္လွန္ရင္ ျမန္ မာျပည္ ဘယ္ေတာ့မွ မလြတ္လပ္ဘူးဟူ၍ က်ေနာ့္အား ေျပာျပသည္။ ဤစကားကိုေျပာၿပီး မၾကာမီပင္ သူသည္ ျမန္မာျပည္မွ ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီး ဂ်ပန္ျပည္သို႔ ေရာက္ရွိသြားခဲ့သည္”
ဂ်ပန္ႏွင့္ လက္တြဲ၍ အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ၿပီးသည့္ အခါတြင္လည္း ဂ်ပန္တို႔က ျမန္မာျပည္သူလူထုအား ဖက္ဆစ္စနစ္ျဖင့္ ရက္ရက္စက္စက္ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေနျပန္သျဖင့္ အဂၤလိပ္တို႔ႏွင့္ ျပန္ေပါင္းၿပီး ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲရျပန္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ ေတာ္လွန္ေရးႀကီးကို ေအာင္ျမင္စြာ ဆင္ႏႊဲၿပီးသည့္အခါ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးေပါင္းစံု စုစည္းညီၫြတ္မႈရွိမွ အဂၤလိပ္တို႔ထံ လြတ္လပ္ေရး ေတာင္းဆိုႏိုင္မည္ဟု ယံုၾကည္လာသည္။ ထိုသို႔ ယံုၾကည္သည့္အတိုင္း တိုင္းရင္းသားအားလံုး စုစည္းညီၫြတ္မႈ ရွိ္ေရးအတြက္ ေဇာက္ခ်လုပ္ကိုင္ျပန္သည္။ ၁၉၄၅ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၁၉)ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အမွဴးျပဳသည့္ မ်ဳိးခ်စ္ဗမာ့တပ္မေတာ္မွ တပ္မွဴးမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အသင္းအဖြဲ႕မ်ားမွ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၊ ျပည္သူလူထုမ်ား တခဲနက္ တက္ေရာက္သည့္ ေနသူရိန္ ညီလာခံႀကီးကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကန္ေတာ္ႀကီးေစာင္းရွိ ေနသူရိန္ ႐ုပ္ရွင္႐ံုႀကီးတြင္ က်င္းပခဲ့သည္။
အဆိုပါ ညီလာခံႀကီးတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ ဥကၠဌ အျဖစ္၎၊ မ်ဳိးခ်စ္ဗမာ့တပ္ဖြဲ႕မ်ား၏ စစ္ေသနာပတိခ်ဳပ္ အျဖစ္၎၊ ေနသူရိန္ ညီလာခံႀကီး၏ သဘာပတိ အျဖစ္၎ တင္ေျမႇာက္ခံရၿပီး မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ရွိသည့္ ပုဂၢိဳလ္အားလံုး၊ အသင္းအဖြဲ႕အားလံုး ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႀကီးတြင္ ပါ၀င္ပူးေပါင္းၾကရန္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈ ပိုမိုထိေရာက္မႈ ရွိေစရန္အတြက္ တိုင္းရင္းသားအားလံုး စုစည္းညီၫြတ္မႈကို တည္ေဆာက္ၾကရန္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တိုက္တြန္း ႏိႈးေဆာ္ခဲ့သည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ လက္နက္ကိုင္တပ္ရွိရန္ လုိသည္ဟု သူယံုၾကည္ သည့္အတိုင္း မ်ဳိးခ်စ္ဗမာ့တပ္မေတာ္ကို အရင္တည္ေဆာက္သည္။ ထို႔ေနာက္ လြတ္လပ္ေရးကို ေတာင္းဆိုရန္ တိုင္းရင္းသားအားလံုး စုစည္းညီၫြတ္မႈ ရွိဖို႔လိုသည္ဟု သူယံုၾကည္သည့္အတိုင္း တတိုင္းျပည္လံုးကို လွည့္လည္ၿပီး ေန႔မအားညမနား စည္း႐ံုးေဆာင္႐ြက္ျပန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ၁၉၄၆ခုႏွစ္သည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအတြက္ ‘အပင္ ပန္းဆံုးေသာႏွစ္’ ျဖစ္ခဲ့သလို ‘အ႐ႊင္လန္းဆံုးေသာ ႏွစ္’ လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သူယံုၾကည္သည့္အတိုင္း စည္း႐ံုး လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ အခက္အခဲ၊ ေျခထိုးမႈ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည့္တိုင္ အဆံုးတြင္ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူလူထု တရပ္လံုးက သူ႔ေနာက္မွ မားမားရပ္တည္ခဲ့ၾက ေသာေၾကာင့့္ ျဖစ္ပါသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ စိတ္ကူးယဥ္ မဆန္ဘဲ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိသည့္ ယံုၾကည္မႈအတိုင္း လက္ေတြ႕လုပ္ေဆာင္ကာ လူထုကို စည္း႐ံုးလႈံ႕ေဆာ္ ႏိုင္ခဲ့သည့္အတြက္ “တႏွစ္အတြင္း လြတ္လပ္ေရး ရေစ့မယ္” ဟူသည့္ ႀကီးေလးေသာ ကတိစကားမ်ဳိးကို ေပးႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ထင္မိပါသည္။
“ယုံုၾကည္မႈ ဆိုသည္မွာ ယခုထိ သက္ေသမျပ ရေသးသည့္ တကယ့္ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အသိတရားေပၚမွာ ခိုင္မာစြာ သေဘာေပါက္ နားလည္ျခင္းကို ေခၚသည္။ ယုံုၾကည္မႈသည္ (ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ကဲ့သို႔ပင္) အနာဂတ္ကို ႀကိဳတင္မွန္း ဆျခင္း မဟုတ္။ မျဖစ္ေပၚေသးသည့္ အေျခအေနမွာ ရွိသည့္ ပစၥဳပန္၏ အျမင္တခုျဖစ္သည္။ တနည္းေျပာလွ်င္ ယံုၾကည္မႈသည္ သံသယမွ လြတ္ကင္းသည့္ ေသခ်ာမႈႏွင့္ သက္ဆိုင္ေနသည္။”
• • •
“ယံုၾကည္မႈႏွင့္ေရာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ႏွင့္ပါ ဆက္သြယ္ေနသည့္ အျခား အတြင္းစိတ္ အေျခအေနတခု ရွိပါေသး သည္။ ၎မွာ သတၱိျဖစ္သည္။”
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ သူ၏ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္၊ ယံုၾကည္ခ်က္အတိုင္း ခ်ီတက္ရာတြင္ မဆုတ္မနစ္ေသာ ဇြဲ၊ လံု႔လ၀ိရိယတို႔ ရွိသည့္အျပင္ သတၱိရွိရွိျဖင့္လည္း အခက္အခဲ အၾကပ္အတည္း ဟူသမွ်ကို ရင္ဆိုင္ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္တို႔ထံ စစ္ပညာ သင္ၾကားေနစဥ္ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ အဖြဲ႕၀င္တို႔အား ဂ်ပန္တို႔၏ ႐ိုင္းစိုင္းၿပီး ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္သည့္ အျပဳအမူတို႔ကို သတၱိရွိရွိျဖင့္ ရင္ဆိုင္ရန္ အားေပး ၫႊန္ၾကားခဲ့ပံုမွာ မွတ္သား ေလာက္ေပ၏။ “ေဟ့ ေသလည္း ဗမာပီပီ ဇာတိမာန္နဲ႔ ေသၾကပါ။ ရန္သူကမိရင္ ‘လက္’ အားရင္ လက္နဲ႔ထိုး၊ ‘ေျခ’ အားရင္ ေျခနဲ႔ ကန္ပါ။ ေနာက္ဆံုး ‘ပါးစပ္’ အားရင္ ပါးစပ္နဲ႔ ကိုက္ၿပီးမွ ရဲရဲသာ ေသျပလိုက္တာေပါ့” ဟု ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ၫြန္ၾကားအားေပးပံုကို ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္၀င္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေက်ာ္ေဇာက သူ၏ ကုိယ္ေရး အတၳဳပတၱိ စာအုပ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။
ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရး အၿပီး အဂၤလိပ္တို႔ ျပန္၀င္လာခ်ိန္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအေပၚ ႏိုင္ငံေရးအရ မလိုမုန္း ထားစိတ္ရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ဘုရင္ခံ ဆာေဒၚမန္စမစ္ကို ခ်ဥ္းကပ္ကာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို လူသတ္မႈျဖင့္ ဖမ္းဆီးရန္ တိုက္တြန္းၾကသည္။ ဘီအိုင္ေအ တပ္ႀကီး ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ခ်ီတက္လာစဥ္က သထံုနယ္ဘက္တြင္ ႐ြာတ႐ြာမွ သူႀကီးတေယာက္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တိုင္ သတ္ပစ္သည္ ဟူသည့္ အမႈကိစၥ ျဖစ္သည္။ ထိုကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ သတၱိရွိရွိ တုန္႔ျပန္ပံုမွာလည္း မွတ္သားစရာပင္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက “မိမိသည္ မည္သည့္အခါမွ် မတရားမလုပ္၊ မိမိသည္ မည္သည့္ စြပ္စြဲမႈကိုမွ် မေၾကာက္၊ မိမိ၏ လိပ္ျပာမွာ အျမဲသန္႔ရွင္းလ်က္” ဟု ၁၉၄၆ခုႏွစ္ ဧၿပီလထုတ္ သတင္းစံုဂ်ာနယ္တြင္ ေဆာင္းပါးေရးကာ ျပန္လည္ေခ်ပခဲ့၏။ ထိုေဆာင္းပါးကို ဖတ္ၾကည့္လွ်င္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ သတၱိႏွင့္ ျပတ္သားမႈကို ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။
“သတၱိဆိုသည္မွာ အဓိပါယ္ႏွစ္ခြ မထြက္ေအာင္ ေျပာဖို႔ဆိုလွ်င္ တနည္းအားျဖင့္ ေခါင္းေအးေအးျဖင့္ ရင္ဆိုင္ႏိုင္စြမ္း သို႔မဟုတ္ ခ်ဳပ္တည္းႏိုင္စြမ္းသတၱိ (Fortitude) ဟုလည္း ေျပာႏိုင္ပါသည္။”
ခ်ဳပ္ရလွ်င္ကား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္းဆန္း တည္းဟူေသာ လူထူးလူဆန္း ပုဂၢိဳလ္ႀကီးသည္ အယူ၀ါဒေရးရာကို ေရွ႕တန္းမတင္ဘဲ ျမန္မာျပည္သူလူထု၏ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိသည္ကို ဓမၼဓိဌာန္က်က် လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ လက္ေတြ႕ အက်ဳိးေမွ်ာ္မႈ၀ါဒီ (Pragmatist)တဦး ျဖစ္သည္ဟု က်ေနာ့္အေနႏွင့္ ယူဆမိပါသည္။ သူသည္ သူေမွ်ာ္မွန္းသည့္ လြတ္လပ္ေရး ပန္းတိုင္သို႔ ေရာက္ရွိေအာင္ သူယံုၾကည္သည့္ လမ္းစဥ္ႏွင့္ သတၱိရွိရွိ ရင္ဆိုင္ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့သည့္အတြက္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ဗိသုကာ တည္းဟူေသာ ႀကီးျမတ္သည့္ ဂုဏ္ပုဒ္ကို ရရွိခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟုလည္း က်ေနာ္ ေတြးထင္မိပါသည္။
ကိုးကား
၁။ သခင္ တင္ဦး - က်ေနာ္တို႔ မွတ္မိသိရွိသမွ် ဗိုလ္ခ်ဳပ္
၂။ ဗိုလ္မွဴး ဘေသာင္း (ေမာင္သုတ) - ဗမာ့ေတာ္လွန္ေရး သမိုင္း
၃။ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေက်ာ္ေဇာ - ကိုယ္တိုင္ေရး အတၳဳပတၱိ (ပထမတြဲ)
၄။ ဂ်ဴး - ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ႏွင့္ အျခား ေဆာင္းပါးမ်ား
(ေခတ္ၿပိဳင္အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာတြင္ ေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္ပါသည္)
